Skip to main content

HISTORIE

Foto Kasteel Elsloo 1931© Nationaal Archief / Collectie Spaarnestad/ANP/Leeflang

Deel 6. Aanleg Julianakanaal: de opening

  • Afbeeldingen | Bron: kleurenfoto's Guus Peters. Zwart-wit foto's en ansichtkaarten uit de collectie van Streekmuseum Elsloo. ©

 Uiteindelijk is het zover. In 1935 wordt het Julianakanaal geopend. De fanfare, de kinderen met vlaggetjes etc. staan klaar om Juliana te begroeten. De teleurstelling was groot. Het regende en Juliaantje kwam niet naar buiten. Mijn moeder, een van die kinderen, heeft haar dat nooit vergeven......

Fotomateriaal op deze pagina: kleurenfoto's Guus Peters. Zwart-wit foto's en ansichtkaarten uit de collectie van Streekmuseum Elsloo.

Foto uit collectie van Streekmuseum Elsloo

De foto geeft ook een mooi beeld van de oorspronkelijke, sierlijke brug over het kanaal. Bij de inval van de Duitsers in mei 1940 werd de brug opgeblazen om de opmars te vertragen. Na de oorlog is deze niet hersteld maar gebruikt om de bruggen van Stein en Geulle te repareren. Vandaar dat er tot 1964 onder aan de Maasberg een veerpont heeft gelegen. 
Verder kan men zien dat de weg richting Meers omhoog loopt, terwijl die nu omlaag loopt. Het hoogteverschil was een restant van de oude Scharberg. Die is later afgegraven en met dat materiaal werd de bocht bij het kasteel van Stein breder gemaakt.

Ben Tramper. Geplaatst: 25-03-2004

Langs het water zwaaien naar Juliaantje

BORN - Op heel jonge leeftijd trok prinses Juliana met haar ouders of alleen door Nederland en woonde zij allerlei officiële plechtigheden bij. De filosofie van moeder Wilhelmina was dat het volk de toekomstige koningin moest leren kennen. Terug naar deze provincies. Vandaag: Limburg.

De 33-jarige sluiswachter Roy Peters voelt er weinig bij, de 87-jarige timmerman Guus Claessen (Gus van Klaose oet Aelse ! red.  ) juist veel: het kanaal dat een krijtstreep door het donkere Zuid-Limburg trekt, werd in 1935 geopend door de vrouw naar wie het is vernoemd, prinses Juliana. „Ik zal het nooit vergeten”, zegt Claessen. „We stonden met z’n allen op de dijk te zwaaien naar het koninklijk gezelschap dat in een prachtige boot voorbij voer.”
In zijn kantoor op het sluizencomplex in Born, halverwege het kanaal, heeft Peters een map met historische foto’s van de openingshandeling van het 35 kilometer lange kanaal. Maar de vergeelde plaatjes zeggen hem niet zo bijster veel. De sluiswachter had met de overleden prinses niet zo’n band als hij met de jongere leden van het Koninklijk Huis heeft. „Toen Beatrix de plaats van Juliana innam, was ik 9 jaar. Ik ken Juliana eigenlijk niet. Pas nu, nu ik de verhalen over haar lees, kom ik erachter welke plaats de prinses bij de oudere generatie had. Iemand schreef dat ze een moeder des vaderlands was. Mooi gezegd.”

De sluiswachter opent de deuren van de middensluis om een Belgische olietanker doorgang te verlenen. Het schip is onderweg van Maasbracht naar Luik. De schipper denkt ongeveer een uurtje nodig te hebben voordat hij de volgende sluis in het Julianakanaal aandoet.
De schepen die het Julianakanaal bevaren, komen halverwege het kanaal bij het pittoreske plaatsje Elsloo. Hoog op de berg, verscholen achter het gebladerte van bomen, staat de Augustinuskerk. Daarachter ligt de Julianastraat. Iets verderop, in een klein huisje, woont de 87-jarige Claessen, die als jeugdige timmerman destijds bij de aanleg van de waterweg betrokken was.

De Limburger, die de prinses steevast met Juliaantje aanduidt, herinnert zich het werk van toen als de dag van gisteren. „Het uitgraven van het kanaal was een enorm project, te vergelijken met de aanleg van Betuwelijn. Er werd keihard gewerkt. Er waren twee ploegen. Zij gingen dag en nacht door, twaalf uur op, twaalf uur af. Bij Elsloo hadden we dikke pech omdat het grondwater steeds omhoog kwam. Dat hinderde de baggeraars.”
De kroon op de werkzaamheden was de openingshandeling in september 1935. „Juliaantje voer met haar ouders, koningin Wilhelmina en prins Hendrik, en een korps van hoogwaardigheidsbekleders op een prachtig schip voorbij. Ze voeren van Maastricht naar Maasbracht. Wij stonden op de kant, samen met de kinderen van school. We zongen liederen, we riepen „Oranje boven” en we zwaaiden met vlaggetjes. Juliana is in Limburg geweldig geliefd geweest. Ze kwam hier geregeld bij gouverneur Houben.”

Ook Harry Rouvroye stond destijds op de dijk. „Het was ijskoud. Van de prinses konden we nauwelijks een glimp opvangen”, vertelt de 75-jarige inwoner van Elsloo. In een klein museum, op de rand van de berg, heeft Rouvroye een aparte zaal over het Julianakanaal ingericht. Voor het dorp zelf was de aanleg ingrijpend: meer dan de helft van alle woningen moest tegen de vlakte. Het gevolg was dat de kerk niet langer in het centrum, maar aan de rand van Elsloo stond.
Het kanaal was volgens Rouvroye nodig voor de afvoer van kolen uit de mijnstreek. De schepen konden niet over de Maas, omdat België niet toestond dat de grensrivier meer dan 2,5 meter zou worden uitgediept. Daarop nam de Nederlandse regering het besluit een nieuwe waterweg aan te leggen, pal naast de Maas. Niet alleen de openingshandeling, maar ook het startschot voor het werk werd in 1925 door Juliana gegeven. „Ik vermoed dat die activiteit haar eerste optreden in het openbaar was.”

Foto’s van de gebeurtenissen zijn er nauwelijks. Een plaatje dat ooit door Rouvroye uit de oude doos werd opgevist, toont alleen de rug van de prinses.
In 1961 kwam Juliana opnieuw naar het kanaal. Ze bezocht allerlei dorpjes, waaronder Elsloo. „De burgemeester nam Hare Majesteit mee naar de brug. Die was in de Tweede Wereldoorlog verwoest, maar wegens geldgebrek nog steeds niet herbouwd. Wat zij na dat bezoek aan Elsloo precies heeft gedaan weet niemand, maar binnen een jaar hadden we een nieuwe brug.”

Rouvroye had ooit een persoonlijk gesprek met prinses Juliana en prins Bernhard. Dat was tijdens een ontmoetingsdag met oorlogsveteranen en oud-verzetsstrijders, ongeveer vijftien jaar geleden. De Limburger was uitgenodigd wegens de koeriersdiensten die hij tijdens de oorlog had verricht voor zijn vader, een van de leidende figuren uit het verzet. Rouvroye zwom destijds geregeld het kanaal over om boodschappen naar de geallieerden te brengen.
„Op Paleis Soestdijk had ik een kort gesprekje met de prinses. Ik vertelde haar dat ik als jochie in 1935 op de dijk had staan zwaaien en dat ik zo teleurgesteld was omdat ik haar niet had kunnen zien. U bleef binnen, in de kajuit, zei ik. Waarop zij heel spontaan reageerde: Ja, maar weet je nog dat het op die dag steenkoud was? Zo’n reactie was typerend voor Juliana.”

In het begin was het water kraakhelder. Men kon tot op de bodem kijken. (Foto uit de collectie van Streekmuseum Elsloo)

Prentbriefkaart Hub Leufkens

Afbeelding: Elsloo 1935.  Direct na  het gereedkomen van het  kanaal. De gemeente Elsloo (inclusief Groot Meers) telde op 1 januari 1934 in totaal 2839 inwoners.

(Ansichtkaart uit de collectie van Streekmuseum Elsloo)

Foto: 1949. Een totaaloverzicht. Men ziet het afgraven van de hoogte aan de andere kant van de brug (die er dan niet meer is, de oorspronkelijke brug werd in de oorlog opgeblazen ivm de verdediging door de Nederlanders van de Maasovergang) Onder aan de Maasberg is een tijdelijke veerdam gemaakt.  Duidelijk tekenen zich de nieuwe verbindingswegen naar Geulle en Stein af.

Afbeelding: 1935 detail m.b.t. Julianakanaal.  ( Samenvoeging van twee kaarten 1935) Blijkbaar heeft een oudere kaart als basis gediend, want  als men goed kijkt, kan men zien dat in stippellijn de de oude omvang van de vijver nog in het kanaal is ingetekend.

(Foto uit de collectie van Streekmuseum Elsloo)

Foto: Zomer 1940. Men heeft de goede kleren aan; het is dus waarschijnlijk zondag. Gerrit van de Pos komt de Maasberg opgelopen met in zijn hand een keteltje melk van bij de Meule. Links staat Reubsaet met sigaar. De jongen met het kind op de arm is Harrie Houben (van de slagerij). (Foto uit de collectie van Streekmuseum Elsloo)

Foto: Na afronding van de werkzaamheden waren de hellingen nog kaal. Vanaf de Berg had men toen schitterende vergezichten over het Maasdal, die in de folders van EBAD-tours als "bijzonder" werden vermeld. (Foto uit de collectie van Streekmuseum Elsloo)

Foto: Hetzelfde punt. De begroeiing ontneemt nu echter vanaf de Berg in de zomer nagenoeg alle zicht op het Maasdal. Er is nu een gedeelte gekapt, maar dat geeft nog maar beperkt zicht.

Foto: Beperkt “kijkgat” op de Berg in de zomer.

Terwijl men in de winter een prachtig volledig uitzicht over het Maasdal heeft.

Foto: De Dikke Stein werd gevonden tijdens het graven van het kanaal. Toen kon hij nog door de kinderen als “roetsjbaan” gebruikt worden.

Hij is nu naar rechts verplaatst en gekanteld. Nu dus niks meer te  “roetsje”

elsloo julianakanaal veerpont 1200x600

(Ansichtkaart uit de collectie van Streekmuseum Elsloo)

 

Jan Schepers
Geweldige reportage Guus.Met aandacht gelezen.Vooral de unieke foto's met de Aelsenere.
0
Laat reactieformulier zien