Skip to main content

HISTORIE

Foto Kasteel Elsloo 1931© Nationaal Archief / Collectie Spaarnestad/ANP/Leeflang

Tussen Maas en Graetheide

Deel 21: Het Heidekamppark

Tussen Maas en Graetheide-2-164

Afb: Het huidige Heidekamppark rond 1925. Beneden de nog bestaande noordelijke wallen van Stein.

De oorspronkelijke Heidekamp
Tussen de landweer van Urmond en Stein lag een soort niemandsland dat tot de Graetheide behoorde. Later wordt dit gebied ontgonnen en moeten de veedriften verlengd worden naar de resterende Graetheide. Zoals we eerder zagen werd daarvoor in Stein de Lendjwaer landweer omgevormd tot veedrift. Urmond verlegde de veedrift, eerst was dit de Kooystraat. Op de grens met Stein (of het werd later als grens aangemerkt) legde men een nieuwe kaarsrechte veestraat aan, de Urmonder Veestraat. Deze bestaat nog steeds en nagenoeg compleet. Door de oudere inwoners van Stein wordt dit de "Uermender lendjwaer" genoemd, de landweer van Urmond.

Tussen Maas en Graetheide-2-165

Zover wij konden zien (het gebied was tot najaar 2013 afgesloten) kan men ook twee wallen herkennen waartussen het vee gedreven werd (zie ook de landweer van Stein). Het is heel begrijpelijk dat men later deze weg als landweer is gaan zien. Hij heeft ten slotte dezelfde opbouw en begroeiing als de landweer van Stein aan de overzijde. Zowel de oude landweer als de Urmonder veestraat zijn opgegaan in het afgesloten terrein van de DSM-gipsdeponie die nu is omgevormd tot Heidekamppark, volgens velen een van de parels in de Maasvallei.


Uit de herinnering van Frans van Mulken uit Stein: Achter het Houtereind en de Vaart in oud-Stein, begonnen de velden al direct achter de huizen. Voor de jongens van dit gedeelte van Stein was de lendjwaer (de noordelijke wallen) het speelterrein. Zij noemden dat "indianenland". Tegenover hun verdedigingslinie lag de lendjwaer van Urmond (zo noemden ze per abuis een voormalige veedrift van Urmond ). Hier vonden grensoorlogen plaats. Vlak na de oorlog (er was toen geen autoweg) lag er bij het SBB een gevangenkamp met Duitsers. Deze moesten werken voor de Amerikanen. Het SBB fungeerde als een gigantisch magazijn voor een leger van 250.000 soldaten. De jeugd ging aan de draad van het kamp staan om de Duitsers te bespotten.


 

Tussen Maas en Graetheide-2-166

Afb: Het "Indianenland" van Frans van Mulken ca.1950. Onder het Houtereind.


Bron: April 2011 L1

Werk A2 legt sporen Bandkeramiekers bloot
Bij archeologisch onderzoek langs de A2 tussen Urmond en Stein zijn sporen van twaalf bandkeramische huizen gevonden. Naast die resten uit de steentijd werden ook sporen uit de late ijzertijd gevonden. Het onderzoek werd uitgevoerd in opdracht van Rijkswaterstaat. Op die plek wordt knooppunt Kerensheide uitgebreid. De werkzaamheden hebben twee weken geduurd.
De vondsten hebben geen gevolg voor de werkzaamheden aan de A2. Die kunnen zoals gepland gewoon doorgaan. De gevonden sporen uit de tijd rond 5-duizend voor Christus worden geconserveerd. Ook het Heidekamppark heeft een oude historie.


 Uitzending Lokale Omroep Stein over Heidekamppark

 

 

Tussen Maas en Graetheide-2-167

Afb: Heidekamppark. De situatie in 1815 .A. De noordelijke wallen van Stein. B. veldweg door Heidekamp C. Urmonder veedrift. D. Landweer Urmond.

Tussen Maas en Graetheide-2-168

Afb: Heidekamppark met open gipsdeponie.

Tussen Maas en Graetheide-2-169

Afb: Links de voormalige gipsdeponie. De spoorlijn naar de haven volgt globaal de oude landweer van Urmond. Tussen De landweren van Stein en Urmond was er een uitloper van de Graetheide tot aan de rand van het Maasdal (nu Chemelot-haven) Foto Guus Peters

Tussen Maas en Graetheide-2-170

Afb: De overgroeide Urmonderveestraat langs het heidekamppark. Eveneens een "bovengrondse holle weg" (Foto Guus Peters)

Tussen Maas en Graetheide-2-171

Afb: De veedrift van binnenuit. Hoewel geheel overwoekerd kan men de wallen links en rechts van de oude veedrift nog goed herkennen. (Foto Guus Peters)

Tussen Maas en Graetheide-2-172

Afb: Het verloop van de landweer (rood) in Urmond (ingetekend op kaart 1849). In beige de Koystraat (nu Mauritsweg). In blauw de Postbaan.

 Tussen Maas en Graetheide-2-173

Dezelfde situatie op een recente kaart.

Tussen Maas en Graetheide-2-174

Afbeelding boven: Detail landweer Urmond. Hier ziet men de plaats van een doorgang, een slagboom, in de landweer (rood). Hier begon de weg naar Sittard. De weg vanaf de Maria- of Bokkerijderskapel is de huidige Graetheidelaan. De landweer liep waar nu de Slagboomweg loopt.

Tussen Maas en Graetheide-2-175

Afb. In de Bramert-Noord gaan in de begroeing achter de sportterreinen Molenpark nog restanten van de landweer van Urmond schuil. (Foto Guus Peters)

Tussen Maas en Graetheide-2-176

Afb. Veldweg in Bramert-noord is oud trace van landweer. De Verkelsgros- of Limbrichterweg. (Foto Guus Peters)

Tussen Maas en Graetheide-2-177   Tussen Maas en Graetheide-2-178

Afbeelding hierboven: Door Bramert-noord loopt nog een restant van de voorloper van de Postbaan "de Oude Baan" . Een authentiek voorbeeld van de 18 eeuwse verbindingsweg door de heide tussen Maastricht en Roermond. Ingetekend (blauw) op de Tranchotkaart uit 1803. Beneden in oranje een van de de veedriften vanuit Berg a/d Maas naar de heide.

Tussen Maas en Graetheide-2-179

(Foto Guus Peters)

Afb. De Louise Groeveweg in Berg aan de Maas, voorheen Kooistraat. Een Veedrift waarvan de havenstraat ook onderdeel was. In de 20-er jaren van de vorige eeuw werd op de Graetheide bruinkool gedolven. De bruinkool uit de (Louise) groeve werd per spoor -dat over deze weg was aangelegd- naar het Julianakanaal vervoerd. De naam van de weg herinnert hier aan.

Tussen Maas en Graetheide-2-180

De Louisegroeve in de Graetheide

Tussen Maas en Graetheide-2-181

De Oude Postbaan bij Berg (Foto Guus Peters)

Tussen Maas en Graetheide-2-182

Voormalige heide bij Berg aan de Maas (Foto Guus Peters)

Tussen Maas en Graetheide-2-183

 Afb. Berg a/d Maas is door het Julianakanaal van zijn "achterland" afgesneden. Van de landweer (rood) zijn enkel in de buurt van het monumentale kruis nog restanten over. In blauw de "Oude Baan" In beige een tweede veedrift vanuit Berg naar de Heide (Heideweg) en de veedrift vanuit Nattenhoven, de Veeweg. In het verlengde als blauwe stippellijn de Maasbaehne, de oude handelsweg tussen Stokkem en Sittard.

Tussen Maas en Graetheide-2-184

Afb. Het kruis in de Graetheide. Opgericht door voerlieden die hun vrachten over de Maesbahne door de Graetheide vervoerden. Het kruis staat op een oud kruis- punt van wegen naar de heide. (Foto Guus Peters)

Tussen Maas en Graetheide-2-186

Afb. Iets verder dan het kruis na de bocht in de weg, gaat bij de bomen een overgroeide veldweg in een boog naar rechts, naar de Bergerweg. Dit is een restant van de landweer van Berg. (Foto Guus Peters)

Tussen Maas en Graetheide-2-185

De Maesbahne door de heide op Tranchotkaart

Tussen Maas en Graetheide-2-187

Afb. De situatie van de veldwegen bij Berg en Nattenhoven in 1849

Tussen Maas en Graetheide-2-188

Afb. Het verloop van de landweer naar Obbicht, alwaar hij scherp naar rechts afbuigt naar Born. In geel de veedriften van Obbicht en Grevenbicht/Papenhoven op kaart 1849.

Tussen Maas en Graetheide-2-189

Afb. Dezelfde situatie op een recente kaart. Ook bij Obbicht is het heidegebied door het Julianakanaal afgesneden van het dorp.

Tussen Maas en Graetheide-2-190

Het Julianakaal bij Obbicht met op de achtergrond de Graetheide (Foto Guus Peters)

 

Laat reactieformulier zien