Europese verkiezingen 6 juni 2024

Met de Europese verkiezingen in het vooruitzicht, lijkt er een verschuiving gaande in de Europese democratie. De afgelopen decennia ontbrak het vooral aan politiek debat binnen de EU, maar dat begint te veranderen. Hoewel de EU-democratie nog steeds verre van perfect is, wijst een groeiende interesse in de Europese verkiezingen op een ommekeer in de trend van desinteresse.

Meer dan 400 miljoen Europeanen zullen in juni (Nederland op donderdag 6 juni 2024) weer naar de stembus gaan, maar waarvoor eigenlijk? Lange tijd was een stem in de Europese verkiezingen vooral een steunbetuiging aan de EU zelf. Maar dit begint te veranderen. Nu worden de Europese verkiezingen gezien als een strijd tussen politieke visies, niet langer als een viering van Europese eenheid. 

Hoewel Europese verkiezingen in essentie bedoeld zijn om vertegenwoordigers te kiezen voor het Europees Parlement, waren ze oorspronkelijk een compromis tussen de lidstaten. Deze verkiezingen hebben nog steeds beperkte invloed op de vorming van de nieuwe Europese Commissie, aangezien het de Commissie is die het beleidsprogramma bepaalt, niet het Parlement. Dit leidt ertoe dat Europese partijen geen verkiezingsbeloftes kunnen doen, en er ook niet op afgerekend kunnen worden.

In het verleden waren Europese verkiezingen vooral een populariteitspoll voor de EU, waarbij politieke strijd nauwelijks aan bod kwam. Dit resulteerde in een soort referendum over de EU zelf, waarbij de vraag was of men vóór of tegen de EU was, en niet welke richting men wilde nemen. Echter, nu de EU verschillende crises heeft doorstaan en rechts-radicale politici zelfs kansen zien om de EU van binnenuit te hervormen, verschuift de focus naar fundamentele vraagstukken. Gezien het sentiment in diverse lidstaten is er wel een grote kans dat de EU na deze verkiezingen een fikse ruk naar rechts maakt.

Hoewel de EU nog steeds kampt met democratische tekortkomingen, lijkt de desinteresse in Europese verkiezingen af te nemen, getuige de opkomststijging in 2019 na veertig jaar. Het is aan politici en media om deze groeiende aandacht te benutten door een open en eerlijk debat te voeren over politieke visies, in plaats van te blijven hangen in een simplistisch voor of tegen de EU.