De Julianastraat
Vanaf de trappen naast de Schippersbeurs liep de Kerksteeg rechtdoor tot ter hoogte van de huidige Wijngaardstraat (voorheen Elserveldweg) en ging vervolgens over in de weg naar Stein. Vlak achter de kerk was er een verbinding tussen de Kerksteeg en op de Berg. Hieraan lagen o.a. de school en het gemeentehuis. Het nog bestaande witte huis achter de kerk lag op de hoek met van deze verbinding met de Kerksteeg. Dit huis is derhalve een laatste overblijfsel van de oude Berg. Behouden gebleven doordat Rijkswaterstaat hier kantoor heeft gehouden tijdens de aanleg van het kanaal.  

Ook was er een voetpad dat vanuit de Kerksteeg achter de Dorpstraat en Raadhuisstraat naar de Driekuilenweg (nu Ch de Gavrestraat / Schoolstraat) liep. Dit voetpad wordt later “Achter de Tuinen” genoemd en wordt uiteindelijk omgevormd tot de huidige Julianastraat. De oorsprong van deze weg ligt in de landweer rond het dorp, zoals in de inleiding beschreven.

Afbeelding: Op deze kaart uit 1815 kan men het voetpad “achter de Tuinen” goed zien. Hierop komt een voetpad vanuit de Wijngaardstraat (in twee takken) uit. Dit voetpad komen we ook tegen als het Kerkeveldvoetpad. Tussen de Julianastraat en de Wijngaardstraat had de kerk bezittingen, vandaar Kerkeveld. Nabij de uitmonding van dit voetpad in de Wijngaardstraat lag de Tiendschuur (zie ook Elserveld). De grote percelen zijn allemaal oorspronkelijk kasteelbezit.

Het is dit voetpad dat na de aanleg van het Julianakanaal ten behoeve van de huizenbouw en verbinding met de brug over het kanaal en met Stein, tot een straat wordt omgevormd. Omdat het de eerste nieuwe straat sinds lange tijd is, noemen de Aelsenaeren deze straat de “Nuuje waeg”. In de tweede wereldoorlog zijn de namen van de koninklijke familie verboden, dus ook de naam Julianastraat. Die heet gedurende de oorlog Kerkstraat.

Afbeelding: Situatie 1935
Op zich was Kerkstraat helemaal geen verkeerde naam. Het was de toegangsweg naar de St Augustinuskerk voor de bewoners van de Stationsstraat en Koolweg, in de tijd voor de bouw van de Mariakerk. Goed is hier te zien het stelsel van voetpaden tussen de wegen waarvan men zich bediende. Deze voetpaden werden niet alleen gebruikt als afkorting op de hoofdwegen, maar waren ook belangrijk om met een kruiwagen of hondenkar de akkertjes en veldtuinen snel te kunnen bereiken. Gebruik van de veldwegen betekende vaak ook grote omwegen.

Aan de Dikke Stein
Na de aanleg van het kanaal ontstond ook achter de kerk een geheel nieuwe situatie. Hier splitste zich de weg in een weg naar de brug en een weg naar Stein. Midden op die splitsing werd de Dikke Stein geplaatst. Deze had men bij de kanaalaanleg gevonden en naar boven getransporteerd. De Dikke Stein ligt er nog maar aan zijn huidige plaats zijn er misschien drie anderen vooraf gegaan. Naar deze steen noemt men dit punt “Aan de Dikke Stein”. Ook het café op de hoek heeft deze naam aangenomen. De oorspronkelijke naam van het café was Neerlandia.

Afbeelding: Het beschreven gebied in 1942.
De Julianastraat is omgedoopt in Kerkstraat. Men kan goed de oudste huizen aan deze straat herkennen, die na de kanaalaanleg gebouwd werden. Tussen " t Sträötje”en de “Nuuje waeg” loopt “de Steeg”. Linksboven bij de kerk heet het  “Aan de Dikke Stein”. Op de kaart kan men goed het driehoekje zien waar de steen lag.

De Dikke Stein in de jaren 60. Veilig, midden op de weg! (Uit collectie Streekmuseum Elsloo)

Uit collectie Streekmuseum Elsloo

Verder kende het gebied tussen de huidige Schoolstraat, Raadhuisstraat (tot aan de oude bebouwing) en de Julianastraat een aparte naam namelijk “de Kemp”. Het is heel goed mogelijk dat hier ooit een kamp (afgeschermde tuin of tuinencomplex) heeft gelegen welke behoorde tot de alleroudste kern van Elsloo. Beschermd door de landweer (Julianastraat), de latere Raadhuisstraat en Schoolstraat.

De Raadhuisstraat (ut Sträötje)
De oorsprong van de Raadhuisstraat ligt in een veedrift naar de heide. Het laatste stuk was ook een holle weg. Al eerder sprak ik het vermoeden uit dat de velden van Elsloo voor het jaar 1000 gezocht moet worden in de rechthoek tussen de Maasdalrand, Schaarstraat, Drie Kuilenweg en Raadhuisstraat. In die tijd had de Raadhuisstraat een dubbelfunctie, als landwering van de velden en (later) als veedrift naar de heide (die toen waarschijnlijk al begon bij het de kruising aan het Heilig Hart bij kruising Stationsstraat/Schoolstraat/Raadhuisstraat/Heirstraat)

Afbeelding: Kijk op de Raadhuisstraat in 1925, vanaf kruising met Schoolstraat/Stationsstraat/Heirstraat. Duidelijk is te zien dat het bovenste gedeelte een holle weg was. Uit collectie Streekmuseum Elsloo

De naam Raadhuisstraat dateert pas van na de kanaalaanleg toen een villa werd omgebouwd tot gemeentehuis (Raadhuis) Na de herindeling met Stein kreeg het voormalige gemeentehuis een publieke functie, laatstelijk als bibliotheek. Tegenwoordig wordt het uitvoerig gerestaureerde pand weer voor particuliere bewoning gebruikt.

De Raadhuisstraat is eigenlijk de uitbreiding van Elsloo als compensatie van het verlies van huizen en bouwplaatsen door afspoeling door de Maas. Men ging toen nieuwbouw plegen op een veiliger plek dan bij de Maas. Dit deed dit niet alleen door op open plekken tussen de huizen van het overige dorp te bouwen (verdichten) maar ook door langs de Raadhuisstraat te bouwen. Deze ontwikkeling heeft tot gevolg gehad dat Elsloo veranderde van een langgerekt ruimtelijk dorp langs de Maas in een dichte kern rond de Maasberg met een uitloper oostwaarts naar de Graetheide.

Afbeelding: Raadhuisstraat in 1845. 
De Bourgondische Hoeve bestaat dan nog niet. Wel ligt er dan rechts naast de latere hoeve een inmiddels verdwenen huis. Dit is lange tijd het laatste huis van de bebouwde kom van Elsloo geweest. Als men bedenkt dat het eerste huis van Beek aan de Rijksweg lag, kan men zien dat beide dorpen vroeger veel verder uit elkaar lagen dan nu.

De huizen in de huidige Raadhuisstraat werden “in ut Sträötje” genoemd. Dit is overigens ook het gebied wat met “Boven in het Dorp” bedoeld werd. Misschien dat de naam Sträötje samenhangt met de (eerder beschreven) afgespoelde “de Straet”.
Het kan zijn dat mensen die hun bezittingen verloren hadden in “de Straet” zich bij elkaar hervestigden in de toen onbebouwde Veestraat, die men ten slotte ging noemen naar hun vorige straat maar dan in verkleinvorm. Deze veronderstelling is overigens niet op feiten is gebaseerd.
Dit zou wel van toepassing kunnen zijn op de eerste huizen van de Raadhuisstraat (tegenover de dorpspomp) aangezien deze er uitzien of ze geen achtergrond als boerderij hebben. Bij de Maas en in “de Straet” woonden veelal Maasschippers.

Afbeelding: Situatie in 1910
Het lijkt erop dat men de oude grens met de heide (de Driekuilenweg) in een keer heeft opgeschoven. De grens werd toen de landweer “de Elserheggen”. De functie van de kruising “Aan het Heilig Hart” als toegang tot de heide en knooppunt van wegen verschoof naar het latere Dorine Verschureplein. De veestraat (’t Sträötje) werd verlengd tot de Elserveeweg (Stationsstraat), in het verlengde van het voetpad achter de Tuinen (Julianastraat) kwam het Vischerspoelvoepad (Jurgensstraat).
De Elserveldweg kreeg zijn tegenhanger in het Vunderke. De Schaarstraat als landweer werd de landweer langs het Meldert naar de Elserheggen.  Als men nu de Driekuilenweg als midden pakt, waren de gebieden links( C1) en rechts (B1) van deze weg, spiegelbeelden van elkaar. Op zijn minst opvallend.