Na voltooing van deze artikelenreeks over Meers hebben we aanvullende informatie ontvangen die we ook willen weergeven.

Oude bewoningssporen
Gingen wij er in eerste instantie van uit dat Meers nooit iets gevonden is, blijkt dat toch niet te kloppen. De overlevering in Meers verteld dat er wel vondsten zijn gedaan. In de Koele zijn ooit een tweetal grote vazen opgegraven, dit waren twee middeleeuwse voorraadpotten met een spitse punt die ingegraven werden. In de Zwarte Laakstraat is op een tweetal plaatsen op kelderdiepte met Maasstenen geplaveide oppervlaktes aangetroffen die in het verlengde van elkaar in de richting kasteel Stein lagen.

Het ligt voor de hand om aan een weg te denken, maar het kunnen net zo vloeroppervlaktes (keldervloeren) zijn geweest. Ook zijn er door mensen diverse stenen pijlpunten gevonden (het bewijs dat het Maasdal eens een rijk jachtgebied was). Misschien is er nog meer bekend, laat ons dat dan weten. We hoeven geen voorwerpen maar hebben al veel aan beschrijvingen wat gevonden is. Het hele verhaal van een dorp is een puzzel waarvan ook kleine stukjes deel uitmaken en van belang zijn voor het geheel aan kennis.

Het Hemelrijk
In de archieven (1612) komen we een weide tegen van een halve bonre “genaempt dat Hemelrijck”. Deze ligt in Cleynen Meers en grenst naar de Maas (de Alde Maas !) “mijns heren Weerde” (de Koeweide) en naar Stein “die gemeynstraat van Meers (de Grote Straat). We weten dat deze weide lag tussen de Bromsteeg en de Auwe Mert”.
Wat Hemelrijk hier betekend weten we niet. Wel zouden we dat graag weten, want die naam komt vaker voor in het Maasdal o.a. bij de Maasband.

De hemel op aarde aan de Grote straat in Meers.

Hiermee hebben we de beschrijving van het gebied Meers afgesloten.
De doelstelling om in hoofdlijnen van de bewoningsgeschiedenis en landschappelijke ontwikkeling van Elsloo en Meers tot 1980 weer te geven is hiermee gehaald. De reden van de serie is dat het van groot belang is dat er een kennisoverdracht plaats vind in de vorm van een vastlegging van de ontwikkeling van het landschap. Niet alleen voor degenen die het vroegere landschap gekend hebben (en dit nu zien verdwijnen) maar zeker ook voor degenen die na ons komen. Ook wordt hiermee een mogelijkheid voor latere locale onderzoekers gegeven om hetgeen ze in de archieven is beschreven in het dan bestaande landschap te kunnen plaatsen. Dit zal zeker gelden voor Meers waar na de grindwinning een totaal ander landschap zal zijn ontstaan wat nagenoeg los zal staan van het voormalige. Met dit artikel sluiten we de serie dus af. Dit wil echter niet zeggen dat er gestopt wordt met de publicatie van historische gegevens van onze dorpen. Momenteel hebben we enkele artikelen in voorbereiding die betrekking hebben op de mensen zelf, dialect, familierelaties, beroepen, huizen etc. De opvolgende serie gaat “De Maaskanters” heten.

Rest mij te bedanken www.elsloo.info voor het beschikbaar stellen van ruimte op hun website, de bronnen waaruit mijn historische kennis m.b.t. Elsloo voortkomt, mijn familie, mijn vrienden bij het Streekmuseum en zeker de Stichting Geschiedkunde de Maaskentj uit Stein. Verder Carrie Zijlstra en Nic van de Wal uit Meers voor het afstaan van hun archiefmateriaal m.b.t. Meers

Ik was ook zeer (blij) verrast over het grote aantal (positieve) reacties op mijn publicaties en het aantal bezoekers van de website. Hartverwarmend is de belangstelling van Aelsenaere die al vaak lange tijd elders in de wereld wonen maar nog steeds met hun dorp verbonden zijn. Ook vond ik het bijzonder dat de serie diverse jongeren gestimuleerd heeft om over een onderwerp uit de geschiedenis van hun eigen woonplaats een spreekbeurt te houden. We doen dingen die we doen gelukkig niet voor niets.

Foto familie Peters

Kennisoverdracht
Om aan te geven hoe belangrijk kennisoverdracht is, wil ik volgend verhaal uit mijn eigen jeugd weergeven. Het was rond 1965, ik was een jaar of tien, toen mijn grootvader het idee had om op een mooie zondagmiddag met mijn moeder en enkele neefjes een verre wandeling te gaan maken. Dat was niet zo vreemd, we hadden al eerder met hem, voor onze korte beentjes begrippen, ver gewandeld. Deze wandelingen waren eigenlijk kleine educatieve uitstapjes die we maakten. Net zoals hij ze zelf ooit met zijn grootouders had gemaakt toen hij klein was. Hij leerde ooit zo de weg in de omgeving en wij deden op dezelfde manier. Niet alleen met mijn opa Sevrien Pijpers maakte we wandelingen maar nog meer met zijn broer de noonk Sjef, onze buurman. Hun kennisoverdracht is de basis van mijn interesse in de geschiedenis van onze familie en dorp.

Ik vertel dit om aan te geven hoe belangrijk grootouders zijn in het opvoeden van de kinderen in de eigen dorps en familie cultuur. Ik merk aan heel veel mensen dat zij de omgeving en geschiedenis van hun dorp kennen door ofwel hun lagere schoolonderwijzers of grootouders. Nu maakt eigenlijk niet uit wie hun dit bijbrengt, als het maar gebeurd voor de middelbare schooltijd. Dan verliezen ze namelijk een groot deel van hun interesse, dan is geschiedenis niet meer “vet” of "cool" . Het is ook de bedoeling van deze serie om degene die het belang van kennisoverdracht inziet, de kennis te verschaffen. Men moet niet vergeten dat uit de interesse voor de eigen geschiedenis ook het besef groeit van het hebben van een eigen identiteit, wat weer de basis is voor het instant houden van de dorpscultuur en samenhang op alle terreinen.

De Maasband wandeling
Deze keer zou het echter een echte verre tocht worden. Het doel was de Maasband. Wij hadden geen idee waar dat lag, opa wist de weg. Onderweg vertelde hij van alles wat hij vond wat we moesten weten. Over de Jodenstraat, de Maas, smokkelen, vissen met dynamiet uit de mijnen en van alles meer.

De hele route weet ik niet meer, maar we zijn toen over de Veldschuur naar de Maasband gewandeld, maar daar zijn we toch niet aangekomen. Dat was toch wat ver. Via de Geerlingskuil zijn we toen in een boog langs de Maas naar de hoeve Op de Weerd gewandeld. Het staat me nog helder voor de geest hoe de hoeve daar toen lag. Ook weet ik dat we daar gestopt zijn en met oude mensen hebben gepraat die op een bank buiten zaten, ze waren nog verwanten van de familie Achten in Elsloo.

De kamer van de Schutterij van Mechelen er naast was toen een bouwval. Via meers en de dijk langs de Maas zijn we weer naar Elsloo gelopen. Ik weet nog dat we doodmoe waren toen we thuiskwamen. Dit was mijn eerste ontmoeting met Meers. Ik was onder de indruk van het landschap, het was toch heel anders dan in Elsloo waardoor het waarschijnlijk me ook zo goed is bijgebleven. Het was voor mij een soort ontdekkingsreis.

Foto Guus Peters

Toen ik bezig was met de beschrijving van Meers en zijn landerijen besefte ik hoe weinig van het oude landschap onveranderd is gebleven. Langs de hele route die we toen hebben gelopen is eigenlijk alleen het zicht op de Maasband zoals op deze foto precies hetzelfde gebleven als tijdens onze wandeling 40 jaar geleden.

Tenslotte nog enkele openstaande zaken m.b.t. Meers: Het proces van afspoeling door de Maas van bebouwing en landerijen nog verder uitgediept worden. Ook de ligging van het oude Elsloo en Meers kan nog nader bepaald worden. Maar dan zal hier naar gericht archief onderzoek uitgevoerd dienen te worden.

Bewust zijn we niet nader ingegaan voor de oudste benamingen die rond de Weerd en aan de overzijde hebben bestaan. Dit zijn namen geweest voor afzonderlijke weerden en aanspoelingen, die later zijn opgegaan in de huidige namen. Reconstructie hiervan is bijna onmogelijk, dus heeft het plaatsen van de namen ook weinig zin. Verbaasd waren we het proces te zien voltrekken hoe het oorspronkelijke Meers relatief veilig gelegen ( zonder dijken),  in korte tijd veranderde in een door water omgeven en bedreigd gebied wat altijd op het punt stond weggespoeld te worden. Toch hebben "die van Meas" zich gehandhaafd en dat heeft bewondering bij ons afgedwongen. “De Maas is hel, mear (maer) die van Meas (Maes) sin heller !” .

We zijn vergeten te vermelden dat het oude voetbalterrein van Meers in “ut Kumpke” heeft gelegen, achter de dijk (waar nu het kermisterrein is). Meers was een van de eerste plaatsen die een tribune had, die lag in de dijk. Legendarisch zijn nog steeds de hier gespeelde derby’s tegen Haslou.

Een raadsel dat we zijn tegengekomen is het ontbreken van oude doorgaande wegen.  We kunnen ons namelijk niet voorstellen dat Meers niet aan een doorgaande weg gelegen heeft. Bijna alle dorpen in onze omgeving zijn ontstaan langs doorgaande wegen, Meers zou dan een grote uitzondering zijn geweest. Wel konden we vanuit Elsloo over de Lindendries tot aan de Auwe Mert aan de Grote straat een oude weg reconstrueren. Maar deze stopt halverwege de Battenweg, hier gaat hij door percelen.

Als er doorgaande wegen hebben bestaan, dan moeten we die volgens ons zoeken via de Grote straat naar de Maasband. Een weg die waarschijnlijk afgespoeld werd door de “Cleyne Maes”. We zijn hier namelijk de vermelding van een Heerenweg tegengekomen. Of dit is de naam van een afgespoelde weg geweest of een eerdere naam voor de Battenweg. Hierbij moet men zich ook bedenken dat al in de Romeinse tijd het Maasdal dicht bevolkt was. In Eisden aan de overkant is een aftakking van een romeinse weg in de richting van de Maasband gevonden. Stein kende in de Romeinse tijd, waar nu de haven is, een grote verbouwing. Hier tussenin ligt de Maasband. Mogelijk hebben hier toen al verbindingen bestaan tussen die plaatsen. Wat in de Romeinse tijd mogelijk was moet ook later mogelijk geweest zijn. Dat we de verbindingen niet kunnen traceren wil niet zeggen dat deze niet bestaan hebben. De Maas heeft nu eenmaal herhaaldelijk de verbindingen in het Maasdal verbouwd.

“Dat woar ut verluipig, op noa ut volgende project, de Maaskentjers”

Bedankt voor de aandacht.

Guus Peters
Streekhistoricus

Foto familie Peters