Afkalvende Maas-oevers bij Meers
- Afbeeldingen | Bronnen ©: Bron: Waterschap Limburg, AWP, google maps, awp, rawpixel.com,
Wie grijpt er in?
De Maas lijkt rustiger dan ze is. Onder het oppervlak werkt de rivier gestaag aan haar eigen bedding: zand en grind spoelen weg, oevers brokkelen af. Vooral bij Meers en Urmond groeit de bezorgdheid. Inwoners vrezen dat de dijken op termijn in gevaar komen. Waterschap Limburg reageerde 30 september 2025 op vragen van de AWP-fractie – maar échte actie laat nog op zich wachten.
Een rivier vol instanties
Wie verantwoordelijk is voor de Maas, hangt af van wáár je kijkt. De rivier zelf valt onder Rijkswaterstaat, terwijl Waterschap Limburg de dijken beheert. Die taakverdeling zorgt in de praktijk voor grijze zones: wat als erosie van de rivierbodem invloed heeft op de stabiliteit van een dijk? Dan wijst de een naar de ander.
Geen controle over de hele Maas
Na de overstromingen in de jaren negentig kreeg de Maas meer ruimte. Toch zijn er nog plekken waar de rivier smal blijft en het water zich ophoopt — de zogenoemde flessenhals-plekken. Volgens het waterschap is er geen aanleiding om die over de hele Maas te monitoren. “Dat is aan Rijkswaterstaat,” klinkt het formeel.
Kritieke situatie bij Meers
Bij Meers vertoont de stenen oeververdediging slijtage. Daar stroomt het water bij hoogwater met een kracht van meer dan zes kubieke meter per seconde. Als die beschermlaag verder afzakt, kan dat gevolgen hebben voor de dijk én het dorp. Rijkswaterstaat en de Vlaamse Waterweg onderzoeken dit al, het waterschap “volgt het onderzoek”. Pas als blijkt dat de dijk daadwerkelijk gevaar loopt, komt er actie.
Kaart met zwakke plekken onderweg
Binnenkort verschijnt een digitale kaart waarop te zien is waar de Maas dicht bij de dijken ligt. Dat overzicht moet duidelijk maken waar extra alertheid nodig is. De landelijke veiligheidsbeoordeling van alle dijktrajecten – het project LBO-2 – loopt nog door tot 2035.
Een geologische puzzel
Onder onze voeten ligt een ingewikkelde mix van grind, zand en klei – de geologische formaties waar Limburg bekend om is. Die lagen bepalen hoe stevig de Maasbodem is. Erosie kan gaten veroorzaken tot wel vijftien meter diep.
Waterschap Limburg gebruikt modellen van TNO en Deltares om die risico’s te berekenen. Toch blijven de echte maatregelen beperkt tot plaatsen waar de dijken direct worden bedreigd. De provincie Limburg houdt ondertussen het grondwater in de gaten, onder meer vanwege mogelijke verontreiniging vanuit Chemelot.
Conclusie
De Maas slijt verder, langzaam maar gestaag. Rijkswaterstaat onderzoekt, het waterschap kijkt mee, en de gemeenten hopen dat het goed blijft gaan. Pas als het écht mis dreigt te gaan, komt er actie.
Of zoals men in Limburg zegt: “As ’t waal geit, geit ’t waal.”
Reactie Marja Hilders (AWP fractie)
Over de beantwoording: “Het is goed dat het waterschap nu voor het eerst kritisch en publiekelijk over de rol van Rijkswaterstaat spreekt. Het zou het waterschap echter hebben gesierd als het in al die jaren hiervan op de hoogte geweest zijnde eerder proactief bij RWS gelobbyd had.
Er is nog meer aan de hand wat het verhaal nog schrijnender maakt. In het MER Grensmaas van 2003 hebben is dit risico al gesignaleerd. Naar aanleiding daarvan heeft programma Maaswerken (van Rijkswaterstaat) gedurende enkele jaren voor veel geld tot 2005 allerlei maatregelen uitgewerkt om te voorkomen wat er in 2021 gebeurd is. De maatregelen bestonden uit grootschalige bodem- en oeverbeschermingen (BOB), waarvan alleen BOB Meers uitgevoerd is. Maar er zouden er veel meer komen (Maasband, Urmond, Berg aan de Maas). Die zijn bij de tekentafel gebleven, maar zijn nooit aangelegd. Wel oeverbeschermingen maar geen bodembeschermingen. Het is niet te begrijpen, vooral omdat de risico’s met al die industriële leidingen en steile oevers met bebouwing altijd bekend waren.
Ik ben overigens verheugd dat RWS en De Vlaamse Waterweg BOB Meers gaan onderzoeken.
In 2021 en 2022 zijn herstelwerken uitgevoerd. Dit moest snel en hiervoor heeft geen uitgebreid onderzoek kunnen plaatsvinden (wat ik begrijp, want ik ben ook voor snelheid). De Maas is ruimer bemeten achtergebleven dan ze voor 2021 was (niet al het weggespoelde materiaal kon immers aangevuld worden). Daar waar de Maas niet door de mensen verruimd is, heeft ze het zelf gedaan. Beide factoren maken dat de situatie nu beter is. Maar of het ook echt goed genoeg is? Dat heb ik nog niet aangetoond gezien.
Marja Hilders, lid Algemeen Bestuur Waterschap Limburg”.
+ Beantwoording vragen AWP over bodemerosie Meers en Urmond 30.09.2025 ⇢
Wat is bodemerosie eigenlijk?
Bodemerosie betekent dat de rivierbodem en oevers langzaam wegspoelen door stroming. Bij hoogwater gaat dat sneller: de Maas neemt zand en grind mee, waardoor kuilen en geulen ontstaan.
Dat kan gevolgen hebben:
• Voor de rivier, die dieper en instabieler wordt.
• Voor de dijken, als hun fundament wordt aangetast.
• Voor bewoners, door verzakkingen of wateroverlast.
• Erosie wordt tegengegaan met stenen of stortmateriaal, maar die beschermlagen slijten ook. Regelmatig onderhoud is dus cruciaal – zeker nu hoogwater door klimaatverandering vaker voorkomt.
Foto boven en onder: de meest kritieke plek bij Meers.
Daar kan het water met > 6 m3 per seconde stromen. En deze bodemverdediging vertoont slijtage. Als de oeververdediging dan omlaag schuift, wordt het dorp Meers bedreigd.
De fractie van de Algemene Waterschapspartij (AWP) in het Algemeen Bestuur van Waterschap Limburg luidt opnieuw de noodklok over bodemerosie en oeverafslag langs de Maas. Aanleiding is een recent rapport van onderzoeker Hermjan Barneveld (Wageningen University & Research) over de erosiewerking tijdens hoogwater.
Fractievoorzitter Marja Hilders stelt het Dagelijks Bestuur van het waterschap een reeks schriftelijke vragen. De AWP wijst op risico’s bij bekende knelpunten zoals de flessenhals bij Meers en de onbeschermde oever bij appartementencomplex Casa Montana in Urmond. De fractie wil dat het waterschap in actie komt, samen met Rijkswaterstaat én de gemeente Stein.
Volgens de AWP wordt er nu te veel naar elkaar gewezen. Op sommige plekken is sprake van een gedeelde verantwoordelijkheid tussen waterschap, Rijkswaterstaat en zelfs Vlaamse instanties. "Dan heeft ruzie maken geen zin. Je moet samenwerken," aldus Hilders.
Ook vraagt de fractie om een inventarisatie van alle risicolocaties langs de Maas, inclusief een prioriteitenlijst. Het rapport van Barneveld onthulde onder meer dat er bij Geleen diepe erosiegaten in de rivierbodem zitten, wat kan leiden tot instabiliteit van oevers en funderingen.
Tot slot roept de AWP op tot heroverweging van toekomstige projecten zoals dat bij Roermond, waar aanpassingen aan de dijk mogelijk leiden tot extra risico’s voor omliggende dorpen zoals Horn.
Kortom: de AWP wil dat de waarschuwingen uit het rapport serieus worden genomen, dat er beter wordt samengewerkt tussen instanties, en dat veiligheid voor inwoners langs de Maas voorop staat.
+ Lees volledig document AWP vragen 13.07.2025 ⇢
+ Lees document ontoereikende hoogwaterbescherming AWP vragen 12.12.2023 ⇢
- Laatste update op .