Democratie onder druk?
- Afbeeldingen | Bronnen ©: rawpixel.com, ChatGPT
Steeds vaker hoor je het om je heen: "Ze luisteren toch niet" of zelfs "democratie is gewoon een nette vorm van dictatuur." Veel inwoners voelen zich niet meer vertegenwoordigd door de politiek. En eerlijk is eerlijk: de lage opkomst bij verkiezingen en de groeiende boosheid richting ’het gemeentehuis’ of "Den Haag" komen niet uit de lucht vallen.
Waar wringt het?
Na de verkiezingen gebeurt steeds hetzelfde: partijen sluiten zich op in vergaderzaaltjes, vormen een coalitie en spreken af hoe ze de komende vier jaar beleid gaan voeren. De oppositie mag meepraten, maar beslist zelden mee.
In Stein vertegenwoordigde de coalitie (DOS, VVD, SB) in 2022 nog geen 60% van de stemmen, maar kreeg wel 100% van de macht. De rest – ruim 40% van de inwoners – ziet zijn stem na de verkiezingen grotendeels verdwijnen in de prullenmand. Dáár zit een groot deel van de frustratie.
Is dat dan dictatuur?
Nee. In een dictatuur kun je niet stemmen, geen kritiek leveren, geen journalistiek bedrijven en belandt de oppositie achter tralies. Maar het gevoel dat je stem weinig waard is, dat besluiten al lang vaststaan voordat de vergadering begint, dát is wel herkenbaar. En dat zorgt ervoor dat mensen afhaken – of zich afzetten.
Wat is de onderliggende boodschap?
• Een roep om eerlijkere politiek en minder achterkamertjes.
• De wens dat álle gekozen raadsleden en kamerleden invloed houden, niet alleen de coalitie.
• Minder partijpolitiek gedoe, meer gezond verstand.
• Elke stem moet ook ná de verkiezingen meetellen.
Maar hoe zit het met die ‘vakmensen zonder politieke partijen’?
Sommigen pleiten ervoor om wethouders of ministers te rekruteren uit onafhankelijke deskundigen, in plaats van partijpolitici. Vakmensen die gewoon doen wat verstandig is. Belangrijk om daarbij te zeggen: de controle blijft dan gewoon bestaan. De gemeenteraad (of Tweede Kamer) houdt toezicht, kan kritische vragen stellen en wethouders en ministers wegsturen met een motie van wantrouwen. De democratie verdwijnt dus niet.
De échte vraag is: Hoe democratisch voelt het voor inwoners als bestuurders niet rechtstreeks gekozen zijn?
Wat wél helpt
Misschien begint het gewoon met:
• open vergaderingen in plaats van geschuif in de wandelgangen;
• raadsleden en kamerleden die stemmen op inhoud, en niet klakkeloos de partijlijn volgen;
• inwoners die meer betrokken worden nog vóórdat besluiten genomen zijn.
Democratie is geen perfect systeem. Maar het is wél van ons allemaal. En wie wil dat het beter wordt, moet meedoen – niet alleen mopperen aan de keukentafel.
- Laatste update op .