1. Over de Elsloose schutterij en dorpstradities.

De mensen die mij (Guus Peters) langer kennen weten dat ik al heel lang gefascineerd ben van het fenomeen schutterij. Echter niet van het schutterswezen zoals wij dat nu kennen (hoewel ik dat eveneens zeer waardeer) maar van het oorspronkelijk schutterswezen, de dorpsschutterijen uit de 16e en 17e eeuw.  Deze fascinatie werd gevoed door twee zaken:
1. In de jaren 70 ben ik met de school naar Schotland geweest en heb daar een taptoe van de schotse legeronderdelen op kasteel Edinburgh meegemaakt.  Het opgevoerde schouwspel, een combinatie van kanonnen, wapens, vuur , muziek, uniformen en exercitie, was een evenement wat me mijn leven lang is bijgebleven.
2. In de jaren 80 was mijn heeroom (Pierre (kloosternaam Johannes) Peters, een broer van mijn vader die pastoor in het dorpje Geijsteren in Noord Limburg. Hij vierde toen zijn 40 jarig priesterjubileum en dat werd geheel verzorgd door de plaatselijke schutterij. Echter dit was geen schutterij zoals wij die kennen , maar een schuttersgilde.

i

Foto boven: het St. Willibrordusgilde uit Geijsteren. Een prachtig korps, maar heel anders dan onze schutterijen (embbeded vanaf https://www.gildegeijsteren.nl/)

Het grote verschil is dat deze 16e eeuwse kleding en wapens dragen en rechtstreeks teruggaan op de middeleeuwse schutterijen met bijbehorende tradities terwijl de schutterijen in onze omgeving een mengvorm zijn van de kleding en wapens 19e eeuwse legeronderdelen met middeleeuwse tradities. Dat het gilde me aansprak was niet zo vreemd, hierin herkende ik de historische schutterij van Elsloo zoals deze in de archieven van Elsloo naar voren komt. Omdat ik toen al vond dat Elsloo een schutterij dient te hebben en de oude verloren Limburgse tradities In ons dorp terug dienen te komen. Dit zou allemaal perfect uitgevoerd kunnen binnen een historisch korps. Daarbij komt dat de historische kern van Elsloo zich uitstekend leent als decor voor historische evenementen.

Limburgse dorpstradities, Bronk houden, kamerschieten, cramignondansen etc. Tradities die overigens aantoonbaar ook in Elsloo bestaan hebben ! Alleen hebben we voor het plaatsen van een meiboom op een centraal punt geen harde bewijzen. Wel heeft hier zeker de meitraditie bestaan van het planten van meiboompjes voor de deur van huwbare meisjes, ook het feit dat tot op de dag van vandaag de kinderen met palmpasen versierde palmpasentakken in de processie dragen gaat terug op de Meiviering (dit zijn in principe kleine meiboompjes).

Palmpasen (embedded vanaf https://nl.wikipedia.org/wiki/Palmpasenstok)

Zelfs de traditie van het plaatsen van een mei als het hoogste punt van een bouw bereikt wordt, gaat terug op Meivieringen. Van belang in deze is dat de schutterij jaarlijks twee “ Meyboomkes”  Mocht kappen in het bos. Een werd geplant bij de Heer, een bij de koning van de schutterij. Gezien deze tradities en het feit dat men hier ook de cramignon heeft gedanst (dit gebeurde ook rond de meiboom),  het feit dat deze traditie tot in de verre omgeving plaats vind, mogen we gevoeglijk aannemen dat ook in Elsloo ooit de meiboom is geplant en we met recht deze traditie ook hier kunnen doen herleven.

Meiboom plaatsen een oeroude traditie; zoals hier door Jonkheid Dikke Stein in Elsloo

Geen standaard schutterij.
Op de eerste plaats moet het duidelijk zijn dat als in deze reeks het begrip  “schutterij” niet gekoppeld moet worden aan het algemeen beeld dat men in deze omgeving van een schutterij heeft maar aan een historisch korps gebaseerd op de oude Elsloose schutterij. Om verwarring te voorkomen zullen we dan ook niet spreken van schutterij maar van een regiment, als we de organisatie bedoelen die mogelijk nog eens als opvolger van de oude Elsloose Schutterij tot stand kan komen.  

Al in 1999 bracht ik de mogelijkheden van het heroprichten van de historische “Schutterye van Elsloe” , het regiment dus,  in een uitzending van de LOS en in een krantenartikel onder de aandacht. Er volgden toen tientallen spontane reacties om mee te doen. Echter door een druk prive leven (huis verbouwen en kleine kinderen), kon ik daar toen geen invulling aan geven.  Dit ligt nu anders vandaar het opnieuw oppakken van de draad,  dit mede door de mogelijkheden die Wim Hanssen met de website www.elsloo.info biedt.

Voor een goed begrip dient eerst duidelijk te zijn waar het allemaal over gaat. Daarom is het nodig om eerst plaats de algemene historie van het schutterswezen  te beschrijven, vervolgens  de overlevering van het schutterswezen in Elsloo en dan de achtergrond en uitvoering van de diverse dorpstradities. Pas daarna komt de haalbaarheid en mogelijkheden van een regiment aan de beurt (in latere afleveringen  zal het gebruik van de term regiment nog verduidelijkt worden). Eigenlijk moet men het geheel zien als een herontdekking en beschrijving van  onze eigen cultuur. Tussentijdse reacties / aanmerkingen/ aanvullingen zijn overigens altijd welkom.

17 september 2006

Guus Peters
Streekhistoricus

Guuspeters536@hotmail.com