Hulp bij toegankelijkheid

Skip to main content

Historie Nieuws

De Conincx

Van 1995 tot 2021 bestierden Margareth van der Voorden en Ruud Benne het restaurant De Conincx. Voor hun inmiddels opgeheven website hebben ze destijds de historie van het pand beschreven. We maken er dankbaar gebruik van om een van de oudste en mooiste panden van Elsloo in het zonnetje te zetten. Daarbij hebben wij de tekst van Ruud uit de jaren 90 ongewijzigd gelaten.

conincxlogo achtergr

De Conincx front

Foto: Fons Verhoeve iov Margareth van der Voorden, conincx.nl

Over het pand

De Conincx is gevestigd in een eeuwenoud monumentenpand in het hart van Oud-Elsloo. Uit de archieven blijkt dat de oudste delen van het pand dateren van ongeveer 1450. Het pand kunnen we gerust rekenen tot de oudste huizen van Elsloo.

Veel panden in de oude kern van Elsloo zijn ouder dan ze van buiten lijken. Dit is ook hier het geval. De buitenkant - met een voorgevel in Maasland-Renaissance-stijl - oogt als een pand uit het begin van de 17de eeuw. Dit ligt voor de binnenkant anders. De balkconstructies verraden de aanwezigheid van een middeleeuws vakwerkhuis. Nooit afgebroken, maar door Jan Conincx en zijn nazaten omkleed met een stenen gevel. Ook de schoorstenen duiden op een ingrijpende opwaardering van het pand in de 17de eeuw.

Het pand ademt de sfeer van een eeuwenoude herberg. Toch is er pas sinds de 60-er jaren een café gevestigd. Toen alleen nog in de ruimte van de huidige bar en open haard, aan de straatzijde. Tijdens een verbouwing in de 60-er jaren werd de monumentale open haard (uit 1655) ontdekt. Vanaf dat moment is het pand officieel rijksmonument.

Tijdens de verbouwing eind 1995 is er een verbinding gemaakt tussen de barruimte, waarvan de unieke sfeer gehandhaafd is, en het aangrenzende voormalige woonhuis (voorheen Dorpstraat 28a), dat in oude staat is teruggebracht. Sinds lange tijd vormt het pand nu weer een geheel, nadat in vroegere jaren er wel 4 gezinnen in aparte delen hebben gewoond. De eenheid is hersteld.

Het pand kent een schitterende kelderpartij. Aan de straatzijde een mergelgewelf, dat twintig meter naar de achterzijde bovengronds komt. Van de kelders tot het dak is het één brok historie.

fotoslider7

Foto: conincx.nl / Margareth van der Voorden

fotoslider8

Foto: conincx.nl / Margareth van der Voorden

Over de ligging

De tuin aan de achterzijde wordt begrensd door de Slakbeek, 8 meter lager dan het straatniveau van de Dorpstraat. Diverse hellingbronnen, waarvan één in de tuin van de Conincx, voeden de beek, die bij het Kasteel Elsloo uitmondt in de vijver bij de watermolen. Op de andere oever begint het unieke Kasteelpark en Bunderbos, een prachtig wandelgebied. Het punt waar het pand ligt wordt "aan de Kaak" genoemd.

aan de kaak

Het sigarenfabriekje Dobbelstein aan de Kaakstraat (Foto Streekmuseum Elsloo)

De Kaak was een schandpaal die op de plaats of in de buurt van het kapelletje heeft gestaan. De slachtoffers die aan de paal gebonden werden, moesten immers voor iedereen goed zichtbaar zijn. In het middeleeuwse Elsloo was dit punt de belangrijkste uitvalsweg. Al met al een plek waar eeuwen historie op ons neerkijken.

julianakanaal5.5

De Maasberg in vroeger jaren met de oude brouwerij (het huis met de vele vensters) Foto: Streekmuseum Elsloo

Over Jan Conincx, maasschipper

De naam Conincx is verbonden aan de 'notabele' bewoner Jan Conincx. Hij leeft rond 1610 in dit pand. Het is niet uitgesloten dat hij degene is geweest die het pand van een stenen gevel en rijke schoorstenen liet voorzien. Als arme schippersknecht trouwt hij in 1580 de weduwe Engelen. Op dat moment was hij 14 maanden bij haar schippersbedrijf in dienst.

Vermoedelijk was de familie Conincx al vrij vermogend. Vader Ghielken was eigenaar van dit pand en van een huis op de Maasberg waar Jan later de Schippersbeurs laat bouwen. Met geld van de familie of van de weduwe is hij in staat aankopen te doen, waarmee hij zijn bezittingen uitbreidt. Zo koopt Jan Conincx tevens De Hof tot Catsop onder Elsloo.

Door de oorlogsverrichtingen van de Spaansen en de Staatsen is het een tijd stil rond de Maasscheepvaart. Jan Conincx verblijft dan met zijn gezin 3 jaar in Dordrecht waar zij in de roef van hun schip wonen. In 1587 komt de scheepvaart weer op gang. Jan komt terug uit Holland. Rond die tijd vervoert hij raapzaad, oliën, reuzel, haring, stokvis e.d.

In het voorjaar van 1593 ontmoet hij in Luik Pierre Allard, koopman in Naamse hardsteen. Jan laat zich overhalen een vracht hardsteen naar Dort te vervoeren. Dit is het begin van Jan's rijkdom. Hij start in Dordrecht een verkoopkantoor in Naamse steen. Van daaruit wordt de steen vervoerd naar steden als Amsterdam.

dorpstraat

Een doorkijkje in de Dorpstraat (foto Streekmuseum Elsloo)

In 1604 trouwt zijn stiefdochter Mercken met Joan Thijssen uit Elsloo. Jan tekent bij deze gelegenheid de volgende regels op:

"honderden kippen, kelekowen ende kalkoenen 24 gulden, aan wijn 135 gulden 15 stuiver, aan clein parcellen 10 gulden, ick mijn huisvrouw gedaen 20 gulden, rixdaelder 47 gulden, noch haer gedaen 50 gulden, noch gedaen 30 gulden, noch gedaen 20 gulden. Betaelt aan onkosten sonder bier als anders 316 gulden 15 stuiver. Aen cleiding betaelt te Dort 95 gulden, aen Laecken 85 gulden, aen cleidermaeckers betaelt 8 gulden."

Deze som geld voor een bruiloft wijst erop hoe vermogend Jan Conincx inmiddels was. De eerste maal dat de registers weer iets vertellen is in het begin van 1615. Hij koopt en verbouwt dan in Elsloo "een hoog en prachtig huis met schaliën bedekt", de tegenwoordige Schippersbeurs.

Op 17 februari 1621 maakt hij "sieck ende krank naer den lichaem" zijn testament op. Hij wil begraven worden "binnen der kercken tot Elsloo bij den sculpture van sijnen joncxten soen wijlen Dijrik Conincx".

De Conincx: een pand met een heerlijke omgeving, een rijke geschiedenis en daarbij passende sfeer...

Ontdekking van de open haard uit 1655

De Conincx open haard 01

Foto: conincx.nl / Margareth van der Voorden

Hieronder de tekst van een artikel uit het Limburgs Dagblad van donderdag 4 februari 1965

Vondst tussen dubbele muur in oud pand

Historische schoorsteen ontdekt tijdens verbouwing in Elsloo. Monumentenzorg en restauratiestichting zeer geinteresseerd

Bouwjaar 1655

Elsloo, 4 februari
Bij werkzaamheden aan het pand Dorpstraat 28 te Elsloo is achter een dubbele muur een antieke schoorsteen tevoorschijn gekomen met het jaartal 1655 en voorzien van prachtige tegeltjes met wapens erop. Dit antieke stuk heeft onmiddellijk de aandacht getrokken van de deskundigen van monumentenzorg en restauratiestichting. Het pand Dorpstraat 28 wordt bewoond door de heer Doornbos, die het in 1959 kocht van de heer D. Fredrix.

Toen hij dezer dagen met de inwendige verbouwing begon, werd de schoorsteen ontdekt door mevrouw Doornbos, die - het wachten moe maar vast was begonnen met de verwijdering van het behang en het pleister. Daarbij kwam een van de zijpilaren tevoorschijn.

De Conincx5 800X531

Foto: conincx.nl / Margareth van der Voorden

Toen de heer Doornbos naderhand met een lamp in het ontstane gat scheen, ontdekte hij de kostbare schoorsteen. Hij was verborgen achter twee muren, waarvan de eerste naar het oordeel van de deskundigen er rond 1800 voor is gebouwd. De open haard wordt geflankeerd door twee pilaren van blauwe hardsteen, waarin versieringen zijn uitgebeiteld. Een van de pilaren vermeldt aan de binnenzijde het reeds genoemde jaartal 1655. Vermoedelijk staat op het andere pilaartje eveneens het jaartal. Boven de schoorsteen hing nog de staaf met de haak, welke heeft gediend om een ketel boven het vuur te hangen.

Oudste huis

Naar men aanneemt is het pand Dorpstraat 28 een van de oudste huizen van Elsloo. Het stond op de gemeentelijke monumentenlijst. Het vermoeden bestaat dat het indertijd is gebouwd door Jan Conincx, die ook het schippershuis bouwde. De schoorsteen is tevoorschijn gekomen in een kleine achterkamer.

Volgens het verloop van de balkenlaag heeft dit kamertje vroeger met de andere door de familie Doornbos bewoonde kamer een geheel gevormd. De achterwand sluit het pand af van 't eigendom van de buurman. Men neemt aan dat de scheidsmuur er vroeger niet stond en dat deze schoorsteen was gebouwd in het midden van een grote kamer met 'n prachtig eikenhouten plafond. Van de balkenlaag heeft de heer Doornbos inmiddels ook een deel schoongemaakt. Aangezien het pleisterwerk op het plafond eveneens van oude datum is, hebben de deskundigen hem gevraagd de rest voorlopig te laten zitten.

In de kelder van het pand is een in- of uitgang dichtgemetseld. Volgens de overlevering is hier het begin van een onderaardse gang naar het kasteel, die in tijden van gevaar als vluchtgang moet hebben gediend.

slide2 BarOpenHaard

Foto: conincx.nl / Margareth van der Voorden

slide8 DeConincx

Foto: conincx.nl / Margareth van der Voorden

  • Laatste update op .

Archeologisch speerpunt "Verdronken Kasteel" in Elsloo

Een verdronken kasteel uit de middeleeuwen. Het was een machtig kasteel met een vierkante toren. De kasteelheren konden van daaruit de hele Maasvallei overheersen; passerende schepen op de Maas moesten daar tol betalen. De oudste gevonden elementen dateren uit de 13e eeuw. Nadat het kasteel in de 16e eeuw al zwaar beschadigd wordt door brandstichting, wordt het uiteindelijk in de 17e eeuw een prooi van de Maas die gaandeweg haar loop richting Elsloo heeft verlegd.

Je kunt het virtueel bezoeken op de plek waar het ooit stond: in Elsloo. Daar staat een nieuw archeologisch speerpunt: een ijzeren speer in het landschap die als toegangspoort naar het verleden dient. Met een mobiele telefoon duik je in de geschiedenis van het verdronken kasteel en is het zelfs in 3D te bekijken. Je vindt het verdronken kasteel en de speer bij het Auwt Vaer oftewel Conincx Pop terrein.
Het archeologische speerpunt 6 in Elsloo is een van de 10 nieuwe speerpunten over het leven aan de Maas, die deel uitmaken van de Archeo Route Limburg. Download de Archeo Route Limburg 2.0 app gratis in de App store of Google play.

Opening
Het Speerpunt werd op vrijdag 6 mei 2022 officieel geopend en in gebruik gesteld door wethouder Gina van Mulken. Voorafgaand werd in het Streekmuseum de geschiedenis van het verdronken kasteel en omgeving toegelicht door Ellen Vreenegoor (Rijksdienst Cultureel Erfgoed) en Guus Peters (streekhistoricus). De app die middels een QR-code aan het speerpunt verbonden is, werd ter plaatse uitgelegd door Joep Steinhage (Limburg Marketing) Tenslotte droeg Roos Smeets haar prachtig gedicht over de Maas voor.

Archeo speerpunt Elsloo opening 06.05.2022

Foto's; Wim Hanssen

Kasteel onder water
Ooit was kasteel Elsloo een imposant bouwwerk waarmee de heer van Elsloo zijn macht kon afdwingen. Hij oefende controle uit over de omgeving en vroeg tol aan passerende schepen op de Maas. Maar uiteindelijk won de rivier het van het kasteel. De Maas schoof langzaam op en het kasteel verdween onder water. Daar bevinden zich de resten nu nog steeds.

Foto boven: de resten van het kasteel in het midden van de Maas (foto Guus Peters)

Foto boven: de resten liggen precies op de grenslijn tussen Nederland en België
(met dank aan www.ooitaandemaas.be - embedded)

Foto onder: de resten van het verdronken kasteel in de Maas met op de achtergrond de in 2010 gesloopte buurtschap De Hal nabij Kotem op de Belgische oever. Aangemeerd ligt het inmiddels ook opgedoekte voetveertje Elsloo-Kotem. (Foto's Streekmuseum Elsloo)

Onderwaterarcheologen
In 2004 onderzochten onderwaterarcheologen de restanten. Die waren in de loop van de eeuwen aardig verspreid geraakt, ook door de aanleg van het Julianakanaal. Maar de gestapelde stenen met de mortel er nog tussen laten in ieder geval zien hoe indrukwekkend het kasteel van Elsloo ooit geweest moet zijn. Althans, voor wie onder water gaat kijken. Vanaf 6 mei kun je ook met droge voeten de geschiedenis van het kasteel beleven. Het nieuwe archeologische speerpunt biedt elke voorbijganger de kans om via augmented reality op zijn telefoonscherm het verdronken kasteel te ontdekken. Hierbij wordt een digitaal beeld – vaak een 3D animatie – over de werkelijkheid geplaatst. Je verrijkt (augment) de fysieke wereld met digitale informatie.

Het verdronken kasteel oftewel de burcht in de Maas, meer info ⇢

Bezoeken Archeologisch Sperpunt "Verdronken Kasteel":

Als u wilt parkeren kunt u het beste de route volgen naar Cafe De Dikke Stein, Julianastraat 3 te Elsloo. Klik hier voor route ⇢

Aan de overzijde kunt u aan de Scharberg gratis langdurig parkeren. Vandaar te voet via de brug over het Julianakanaal, linksaf richting Maas. Na ca 300 meter vindt u aan de rechterzijde het Archeologisch Speerpunt en de kasteelrestanten in de Maas. 

  • Laatste update op .

Maas geeft geheimen prijs

Bijvangst grindwinning Consortium Grensmaas Maasoever levert honderden archeologische vondsten op
Archeologisch onderzoek in de rivierbedding heeft tijdens de uitvoering van het project Grensmaas vele honderden vondsten opgeleverd die een verrassend en soms zelfs nog ongeschreven verhaal opleveren over de Zuid-Limburgse Maas als oorlogsfront, als scheepsroute, als handelsverbinding en als viswater.

Een van de meest fascinerende hoofdstukken van dat verhaal is de vondst van opvallend veel wapentuig uit de periode dat de Vikingen in deze regio actief waren.

speer vikingsvondst

Foto: Consortium Grensmaas. Speerpunten uit de vroege middeleeuwen in de periode van de Vikingen

Archeoloog Jan Roymans: “Tot voor kort was er nauwelijks aandacht van archeologen voor oude rivierbeddingen. Het onderzoek richtte zich voornamelijk op de hoge oevers van de Maas waar vele nederzettingen en grafvelden zijn opgegraven. Een Romeinse villa, een Merovingisch grafveld en het vermaarde paardengraf van Borgharen zijn maar enkele van de vele hoogtepunten van het bodemonderzoek dat op de oevers van de Maas heeft plaatsgevonden.

Bijzonder is dat in het project Grensmaas ook de rivier zelf archeologische aandacht heeft gekregen. Dankzij de graafwerkzaamheden van Consortium Grensmaas hebben we veel geheimen van de bedding van de Maas in Zuid-Limburg kunnen blootleggen. Dat is op deze schaal nooit eerder gebeurd”, aldus Roymans.

Het Consortium voert het project Grensmaas, rivierbeveiliging en natuurontwikkeling gefinancierd door de opbrengst van grindwinning, voor eigen rekening en risico uit. Dat betekent dat het Consortium ook verantwoordelijk is voor archeologische vondsten. Daartoe wordt samengewerkt met de Rijkdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en archeologen die voor begeleiding zorgen bij de afgravingen van de Maasoevers en de grindwinning.

Op basis van omvangrijk bodemonderzoek heeft de RCE de afgelopen jaren met name de geschiedenis van de bewoning in de Maasvallei op een rijtje gezet. Dat leidde tot een uitgebreide wetenschappelijke studie Het Maasdal tussen Eijsden en Mook, die twee weken geleden in Kessel werd gepresenteerd. Archeoloog Roymans heeft zich de afgelopen jaren gefocust op vondsten die tijdens het werk aan de Maas letterlijk boven water zijn gekomen door oplettendheid van medewerkers van Consortium Grensmaas of dankzij een magneetconstructie die in de grindinstallaties alle metalen voorwerpen scheidt.

Foto beneden: Vondsten Jan Roymans vanaf de Romeinse tijd, waaronder bijlen, zwaarden, pijlen, speren, helmen, kanonskogels in alle maten, scheepsattributen, visgerei uit de vroege middeleeuwen en agrarisch werktuig. (Foto's Grensmaas Consortium, klik voor vergroting)

vondsten van jan roymans

Foto boven: Consortium Grensmaas


De Vondst Bijl Vikingen

Bijl van de Vikingen

Bron en met toestemming overgenomen: De Vondst, Heerlen

Eén van de archeologische vondsten van het Grensmaas project is deze Vikingen bijl, een pareltje uit ons archeologisch depot. De Scandinavische bijl, waarvan de steel is vergaan, is gevonden langs de Maas bij Elsloo. Het is het eerste exemplaar dat in Nederland is ontdekt.

Vikingen waren de piraten van de Noordzee. Moordend, plunderend en rovend maakten ze de Europese kusten onveilig. Ook Nederland werd geteisterd door Vikingen. De aanvallen begonnen in het jaar 810, toen Deense Vikingen Frisia aanvielen met een vloot van maar liefst tweehonderd schepen. De woeste Vikingen stopten pas met hun plunderingen toen hun slachtoffers een flinke hoeveelheid zilver betaalden. Maar in de jaren daarna kwamen ze nog vaak terug…

Eind 9de eeuw verenigden Vikingen van allerlei nationaliteiten zich in een enorme vloot die bekend kwam te staan als ‘Het grote heidense leger’. Via de rivieren, waaronder de Maas, drongen ze met hun schepen de Europese binnenlanden binnen. Waarschijnlijk is deze bijl door een van deze Vikingen verloren.

Aan de hand van archeologische schatten blijkt dat ‘Viking’ geen volk, maar een levensstijl was. Deze levensstijl omvatte meer dan alleen de beruchte plunderingen. De Vikingen waren namelijk ook zeer bedreven handelaren met een uitgebreid netwerk, waar ook de Nederlandse kustbewoners van profiteerden. Het kwam zelfs voor dat Nederlanders zich bij de Vikingen aansloten en deelnamen aan hun rooftochten.

De bijl behoorde tot de standaarduitrusting van de Viking. Bijlen werden niet alleen gebruikt als gereedschap bij het bouwen van schepen en huizen, maar kwamen ook van pas op het slagveld. Ook de speer werd veel gebruikt, als steek- of werpwapen. Om aanvallen op te vangen gebruikten Vikingen vooral ronde, houten schilden met in het midden een ijzeren knop voor de stevigheid.

Deze Scandinavische driehoekige bijl van 110 x 100 mm is voorzien van een snede en steeloog die dezelfde richting hebben; de kop is gemaakt van ijzer. Door de smalle schachting en de sterk verbrede snede lijkt deze bijl min of meer driehoekig – de meeste zijn geheel symmetrisch maar er zijn ook exemplaren waarbij de bovenzijde langer is dan de onderzijde. Zowel aan de onderzijde als aan de bovenzijde is de schachting verstevigd door uitstekende lappen.


Geïnteresseerd in archeologie? 
Bekijk dan hier video's van NWO-onderzoeksprogramma Odyssee>   https://www.youtube.com/playlist?list=PL5DH6isexdcAncmTxwfFY6XnyyyEXxlQP

 

  • Laatste update op .

Waar zijn de Noormannen?

Op 12.01.2021 aangevuld en geactualiseerd door Guus Peters. 

Aanvullend bewijs van de aanwezigheid van de Vikingen in het gebied Stein/Maasmechelen is niet alleen de in 2020 gevonden Vikingbijl maar ook een Odinpin nabij Maasmechelen. Ook zou er sprake zijn van een schildpadfibula. Ook weten we nu dat de oudste vermelding van een kasteelheer van Elsloo uit 1108 dateerd en Arnulfus de Hesloes werd genoemd. Alles bij elkaar kan men niet meer om Stein/Maasmechelen (Boorsem, Kotem, Stein en Elsloo vormden volgens onze inzichten het kroondomein Aschloa ) heen voor de plaats van het Vikingkamp. Of de Vikingen hier waren is nu geen vraag meer. Het is nu nog de vraag waar precies hun kamp in dit gebied lag.


Waar zijn de Noormannen? Is de titel van een artikel in dagblad De Limburger van 9 september 2017. Het artikel handelt over een onderzoek door archeoloog Leo Verhart die hierin de bewering van professor Holwerda uit 1929, dat het Noormannen- kamp Ascloha in Asselt lag onderuit haalt. In de loop van de jaren zijn er in De Limburger al diverse artikelen verschenen met speculaties over het Vigingenkamp:

16.01.2023 ⇢

11.02.2020 ⇢

08.09.2019 ⇢

08.09.2017 ⇢ 

Dit geeft weer ruimte om te speculeren waar het dan wel was en oude kandidaten Elsloo en Maasmechelen worden in dit verband genoemd. Hoe zit dat nu met die Noormannen en Elsloo? 

viking01Uit historische bronnen is bekend dat dat rond het jaar 880 onze streken te lijden hadden van de Noormannen onder leiding van Godfried en Siegfried. Ze hadden in 881 en 882 hun winterkwartier in een kamp/vesting Aschlo of Ascloha genaamd. Andere namen voor deze plaats zijn: Asloa, Aschloa, Ashlon, Aslon, Haslou, Haslion, Haslac en Haslou.
Van hieruit werden vele plaatsen, kerken en kloosters in de omgeving geplunderd. 

Al in de 17e eeuw was men er van overtuigd dat met deze aanduidingen Elsloo bedoeld werd. Helaas is hier echter nooit enig archeologisch bewijs voor gevonden. In 1929 voert echter professor Holwerda op verzoek van de pastoor van Asselt een onderzoek uit en daarmee de basis gelegd voor een strijd tussen voor en tegenstanders van Elsloo respectievelijk Asselt. Inmiddels werd, ook door ons, aanvaard dat het een feit was dat dit Asselt is geweest. Er waren tenslotte Archeologische bewijzen gevonden in Asselt gevonden. Maar die zijn nu weerlegd en is de discussie weer open ! De historische bron waarin de ligging van het kamp beschreven werd, is de Annales Fuldensis, de analen van Fulda. Hierin staat:

De Noormannen roofden wat ze konden en wat erger en verschrikkelijker om te zien was, legden enige plaatsen en kerken in de as en keerden terug naar hun sterkte die door een wal was omringd en op de oever van de Maas lag in een plaats die Ascloha genoemd wordt, 14 mijl van de Rijn.

Lees meer …Waar zijn de Noormannen?

  • Laatste update op .

Uit Elsloo's Verleden - 1973 -

Op veler verzoek heeft Streekmuseum Elsloo het boekje "Uit Elsloo's Verleden" uit 1973 op hun site ter inzage en download geplaatst.

Elsloo Verleden 1973 voorzijde

In 1973 samengesteld door de toenmalige conservator van het Streekmuseum, de heer Sjang Peters. Een echte Elsonaar die in de Kaakstraat woonde. Hij gebruikte bestaande publicaties en vulde die aan met zijn eigen kennis en die van diverse andere "Aelserlogen".

Het goed gedocumenteerde en lezenswaardige boekje (91 pagina's) werd in de "Oos Heim" serie uitgegeven door uitgeverij Het Land Van Valkenburg; het is overigens al vele jaren niet meer te krijgen.

Met een beetje geluk heeft de jongere generatie het in de boekenkast bij pap en mam of grootouders zien staan. En vanaf nu ook op de Streekmuseum website!

KLIK HIER voor download

  • Laatste update op .