Ook na de Romeinse tijd blijven deze routes of delen ervan van belang of worden vernieuwd, men moest namelijk met dezelfde natuurlijke omstandigheden, (moerassen en hellingen) rekening blijven houden. Hoewel er na de Romeinse periode ontvolking heeft plaatsgevonden zullen de plaatsen die wel bewoond bleven of opnieuw bevolkt raakten, via de wegen uit de voorafgaande periode met elkaar in verbinding zijn gebleven.
Na hun doortocht in de laat Romeinse tijd kwamen de Franken in de 6e eeuw weer vanuit het zuiden terug. Het Maasdal raakt opnieuw intensief bewoond. Voor de veehoudende Franken ( onze rechtstreekse voorouders) was het Maasdal een uitstekend woongebied. In dit proces raakten de handel en wegen in verval en de beschaving en kennis uit de oudheid ging voor een groot deel verloren. Hiermee beginnen de duistere, vroege middeleeuwen. De eeuwen waarvan we zeer weinig weten.  


Afbeelding boven: De belangrijkste handelswegen in ons gebied rond het jaar 1200. Limburg ligt centraal tussen de Rijn en Schelde en maakt een bloeiperiode door. Maastricht is dan een belangrijke stad, waar veel vraag naar landbouwprodukten en hout ontstond. Dit resulteerde in het kappen van bossen en cultiveren van het land.

De rivieren, dus ook de Maas, spelen in de handel een grote rol. Toch is het het oude Romeinse wegenstelsel dat (deels)  de basis gaat vormen voor het middeleeuwse wegenstelsel. Van de wegen moet men zich niet teveel voorstellen. Op zijn best waren het bekiezelde banen. In de feodale Middeleeuwen waren de wegen in zulk een erbarmelijke staat dat er 's zomers en op vlak terrein, soms tot twaalf paarden nodig waren om een volgeladen wagen te trekken. 's Winters waren de wegen gewoon onbruikbaar. Behalve om tol te heffen, bekommerden de plaatselijke "heren" zich weinig om de wegen. Tot de 13e eeuw zal hieraan niets veranderen, op enkele initiatieven van grote heren of machtige abdijen na. Rond het jaar 1000 komt er beweging in de starre maatschappij. Tussen 1000 en 1300 stijgt de bevolking explosief, waarvan een deel gaat wonen in de steden, zoals Maastricht,  die snel groeien en machtig worden.  De toename van de handel zorgde voor een stijgend aantal wegvoertuigen, lastdieren in karavanen verzorgden een aanzienlijk deel van het lokale vrachtvervoer (graan en steenkool). Dit waren de kinkepaardjes.
Uiteindelijk voldoen de modderige, bochtige oude wegen niet meer en de steden streven naar betere onderlinge verbindingen o.a. voor het postverkeer. Tot de oude wegen behoorde de door ons vaak aangehaalde weg langs de dalrand.

De Gemeyn Heirstraet
We vermoeden dat in de 14e eeuw de “Gemeyn Heirstraet leidende van Maastricht naar Roermond”  tot stand kwam. Deze begon voor Elsloo in de Drie Kuilen en had een verbinding met de Heerstaat langs Stein naar Urmond en verder.  De Heerstraat volgde vanaf “Aan de Drie Kuilen”,  de Drie-kuilenweg, de Heirstraat, de Catsopperstraat, de Dries, de Holstraat en tenslotte de Eykskensweg en vervolgens via Moorveld verder naar Maastricht.  

Afbeelding: Kaart rond 1650. Op dit soort kaarten staan de geografische gegevens vaak ver weg van de werkelijkheid. Daarbij kwam ook nog dat de een de fouten overnam van de ander. Toch zijn er voor ons toch een paar zaken te herkennen.De grote eilanden in de Maas, die inderdaad bestaan hebben. We herkennen de Graetheide als een grote vlakte en (hoewel het een vertekend beeld is) menen we toch gedeelten van wegen te herkennen. Met  groene stippen de Gemeyn Heirstraat, met gele stippen de afsplitsing vanaf de Dries in Catsop naar Valkenburg en met licht blauwe stippen de oude weg vanaf Hussenberg langs de Maas.

Hoe e.e.a. zich precies ontwikkeld heeft is moeilijk weer te geven. Op de eerste plaats moet men rekening houden met twee natuurlijke factoren. Op de eerste plaats de Graetheide c.q. bos die toen tot aan de Maasdorpen reikte en de drassigheid van het Maasdal in Elsloo en Geulle (broekgebieden). Door het Maasdal hebben in Elsloo geen wegen gelopen, wel voetpaden. In eerste instantie liepen die in de hellingen langs het  Maasdal. Restanten hiervan zullen we later nog behandelen. Langs de oudste weg ontstonden de woonkernen van wat later Berg,  Urmond, Stein en Elsloo zou worden.

Naar mate de ontginningen verder gingen,  verloren  de weringen hun beschermfunctie en werden ze omgevormd tot wegen. We denken dat als de greppels over vlak terrein liepen, ze in dat geval opgevuld werden. Lagen ze in een helling, dan werden ze verder uitgegraven voor het afzwakken van de helling ten behoeve van de wegen  . De grond uit die uit de greppels in de hellingen kwam, kan  gebruikt zijn voor het opvullen van de greppels in vlak terrein in de buurt.  (Voor het gestelde hebben wij overigens geen bewijzen wel aanwijzingen).
Waar nodig maakte men tussenstukken tussen doodlopende (ontginnings)wegen en tot wegen omgevormde landweringen. Zo kreeg men een stelsel van doorgaande wegen. Volgens ons is op deze wijze  de Gemeyn Heerstraat door Geulle, Elsloo en Stein tot stand gekomen.

Afbeelding: De Gemeyn Heirstraat op een kaart uit 1935. Met lila stippen de straat in Stein, met gele stippen het deel Elsloo/Catsop met blauwe stippen de afsplitsing naar Valkenburg. Met groene stippen het verloop over Moorveld met de aansluiting vanuit de kern van Elsloo. We denken dat eerst het gedeelte met groene stippen tot stand is gekomen om de gevaarlijke oude weg langs en door het Maasdal en door de nederzettingen bij Elsloo en Geulle te omzeilen. Het lijkt erop dat gedeelte pas later via Catsop werd verbonden met nieuwe wegen in  Stein. Op deze wijze kwam een route tot stand die in een vrij rechte lijn tussen  de dorpskernen en de Graetheide zonder veel hellingen kwam te lopen.

Afbeelding: 1935, de huidige verbinding van de Drie Kuilenweg vanaf het punt “Aan de Drie Kuilen” met de Heerstraat in Stein (met rode stippen) is volgens ons niet de oorspronkelijke verbinding. De huidige verbinding gaat namelijk terug op de landweer van Stein. Het is waarschijnlijk dat de Driekuilenweg via de, nu doodlopende, Krekelbergweg (met gele stippen) zijn aansluiting vond met de Heerstraat van Stein. Op deze kaart loopt de Krekelsbergweg nog door tot “Aan de Drie Kuilen “. Later zal op de plaats van de aansluiting de zuiverings-installatie van DSM aangelegd worden. Met gele stippen de Heerstraat in Stein. In het blauwe kader kan men goed zien dat de weg vele percelen doorsnijdt. Dat betekent dat de weg jonger is dan de percelen en dat het daarom hier geen oude weg kan zijn. Ook voor andere  delen van het trace kennen we vermeldingen van perceelsdoorsnijding zoals de Holstraat en de Heerstraat te Geulle.

Grote werken
Ook in die tijd pakte men grote werken aan. Meestal werden in opdracht van het kasteel grotere werken, zoals het aanleggen van dijken en wegen , uitgevoerd en betaald. Voor de inwoners was dat een mogelijkheid om met paard en kar of als arbeider wat bij te verdienen. In het begin van de 18e eeuw is de Broeckerdijk (Kromme dijk) in het Maasdal aangelegd. Misschien heeft de verdere uitgraving van de Eykskensweg zelfs hiermee te maken. Hoewel het logisch zou zijn als de grond zo dichtbij mogelijk genomen zou worden, is het toch opmerkelijk dat het uitgegraven gedeelte van de weg in lengte en hoeveelheid, ruw geschat, overeenkomt met  de lengte en omvang van deze dijk. 

Gezien de constateringen bij de Staasjewaeg,  de Whakkelwaeg  en ook bij de Enkskenswaeg, krijgen we steeds meer de indruk dat de holle wegen mede op diepte zijn gekomen door ze ook als kleigroeve te gebruiken (de klei kan overigens voor allerlei doeleinden gebruikt zijn, tot stenen bakken toe). Op zich niet onlogisch. Men diende hiermee twee doelen. Men bracht geen schade aan kostbaar akkerland en men zwakte de helling voor het verkeer af. Voor het onderhoud van de wegen kende men Herendiensten, dat was verplichte arbeid aan de wegen. Hiervoor groef men op geschikte plaatsen kiezel uit de hellingen.

Afbeelding
Deze kaart uit 1770 is een gedeelte  uit de Ferrariskaart. Het niet Oostenrijks deel van onze streken (zoals Elsloo) is niet volledig maar schetsmatig ingetekend.  Toch staan hier enkele waardevolle gegevens op. Zoals de weg langs het kasteel van Stein, via de Jodenstraat, over de Huysberg en dan in, met scherpe draai naar beneden,  een weg de Maasberg af naar het veer.
Verder volstaat men met een gedeelte van de Steinderweg in te tekenen. De “gemeyn Heerstraat”had voor hun blijkbaar geen belang want die staat niet ingetekend. De uiterste punt van de Graetheide is het huiduge Dorine Verschureplein. Elsloo heeft op de kaart  twee namen Elsen ou Elslo. Met Elsen is vermoedelijk de Limburgse uitspraak, Aelse, bedoeld. 
Men kan ook zien dat er wegen vanaf Rekem over Boorsem en Cotem naar het veer bij Elsloo lopen en dat deze aansluiten op de wegen in Elsloo. In de 18e eeuw liep er een postroute van Rekem via Elsloo door de heide naar Duitsland (via Sittard). We kennen een klacht dat Elsloo  de weg niet naar behoren onderhield waar het toenemend verkeer naar Duitsland hinder van had.