Niet alleen de omstandigheden en achtergronden  van een gebied dienen we voor de naamsverklaring te onderzoeken maar ook moeten we hierin de taal te betrekken. Welke taal sprak men in Elsloo in de middeleeuwen? De schrijftaal is in ieder geval middeleeuws Nederlands, de schrijvers van de archieven noemen het zelf Brabants.  

De spreektaal is volgens ons niet anders geweest, dan een vorm van het dialect  wat wij nu nog spreken “ut Aelsers”. Dat dit zo was kunnen we afleiden van het feit dat in rechtszaken vaak letterlijke aanhalingen werden opgeschreven van wat iemand gezegd had en dat is niet anders dan ons dialect. Het waren dus ook de dialectsprekers, de Aelsenaeren,  die het merendeel van de benamingen hebben toegekend en dus ook de namen in dialect toekenden. Men hoeft ook niet bij het verklaren van namen naar latijnse vervoegingen of franse woorden te zoeken, de meeste zijn gewoon uit het dialect of het toenmalig Nederlands (Brabants) te verklaren.

Zoals in de eerste artikelen beschreven,  waren de velden in het begin beperkt van omvang en een groot deel van het land bestond uit weidegebieden en bossen.  Toen ook deze gebieden werden omgezet in akkerland, kregen die geen nieuwe namen maar behielden hun oude naam. Vandaar dat veel benamingen in de velden terug te voeren zijn op namen die te maken hebben met  weiden, vee of bossen.  Niet alleen aan de namen kan men de ontginningsfasen terugvinden maar ook in de kadastrale lijnen.  Aan de hoofdlijnen ( aaneensluitende kadasterlijnen) binnen een groot gebied  kan men de  ontginningen herkennen. Volgt men die dan kan men zonder veel problemen de ontginningsblokken herkennen. Ook in veldwegen kan men daar waar lichte buigingen  beginnen de punten herkennen waar oorspronkelijk rechte dood-lopende wegen verlengd werden naar de nieuw ontgonnen gronden.

Indeling van de velden.
Hoewel we  veel (ca. 80)  toponiemen hebben getraceerd zijn de meeste hiervan deelbenamingen in een groter gebied. Zo’n gebied kende als geheel een eigen naam.  Voor Elsloo bestonden de velden uit een 15-tal gebieden. Hierbij moeten we opmerken dat in de archieven nog meerdere gebieden worden genoemd in Meers, over de Maas heen en in Hussenberg (ook enige tijd Elsloos geweest).  Echter in het kader van deze reeks behandelen we alleen Elsloo (inclusief Catsop en Terhagen).
In de elkaar opvolgende cijnsregisters (registers waarin belasting op landerijen en gebouwen werden aangetekend)  van Elsloo zit een systeem.

Steevast wordt bij de beschrijving van de percelen dezelfde indeling aangehouden als in het voorafgaande boek. Dit is ook logisch, men nam de gegevens uit het ene boek over in het volgende. Hierdoor hield men ook de aansluiting met de opeenvolgende eigenaars. Men zou, op basis hiervan, per perceel een soort stamboom van gebruikers kunnen aanleggen. Door deze opvolging zijn ook de veranderingen in schrijfwijzen en toevoegingen van nieuwe namen gemakkelijk te volgen.

Door nu het laatste kasteelregister te koppelen aan de eerste kadastrale kaarten uit 1817 en deze weer aan recente kaarten, is het mogelijk om historische perceelsbeschrijvingen en lang niet meer in gebruik zijnde  namen toch te plaatsen. Ook het oudst door ons gebruikte register uit 1563 was een kopie van een voorafgaand register. Hieruit kan men weer zaken afleiden die voor die tijd speelden.

Een ander belangrijk hulpmiddel voor de vroegste periode is een register uit 1514 waarin de inkomsten van de Heer van Elsloo uit pachten, jacht, visserij, molens, brouwerij, landerijen, gebouwen en bossen worden opgesomd.

In 1612 was de hoofdindeling van de velden als volgt:

* Jodenstraet

* Elsloe int dorp

* Elsenre veldt

* Mergelacker

* Pierincx veldt

* Cauwenberch

* Ter Hagen

* Armborster veldt

* Die Hoechden

* Catsop int dorp

* Catsoper veldt

* Gevensdelle

* Die Hoekuell

* Onder den Hovel

* Materberch

Dit artikel was het laatste uit de reeks welke we als inleiding schreven. We vonden de uitgebreide beschrijving van de voorgeschiedenis van en achtergronden van het gebied van Elsloo noodzakelijk voor het begrip. In de hierna volgende artikelen zullen we de diverse benamingen verklaren en naar de inleidende artikelen verwijzen.