Skip to main content

HISTORIE

Foto Kasteel Elsloo 1931© Nationaal Archief / Collectie Spaarnestad/ANP/Leeflang

Landschap en Maas

Deel 58: De Maas, grenzen aan de overkant.

De grenzen van Elsloo aan de overkant van de Maas.
Zoals we al aangaven hebben er bij Meers grote eilanden in de Maas bestaan. Een van die eilanden was het gebied onder Vught wat tot Elsloo behoorde.
Dit gebied aan de andere kant van de Maas heeft tot 1836 bij Elsloo behoord. Het is ook hier waar de oude grensbeschrijving uit 1570 uit onbekende namen bestaat. De “bijfanck” geeft vanaf de uitmonding van de Hemelbeek de volgende beschrijving:

.. ende van dan rechtuut in die Maeze all totter halver Maezen tou, ind voert die halff Maessedael nederwaert all tot Lonegensweerde touwe, wellich weerdt voirschreven der heerlichheyt Eelsloe vurschreven all tou behoert, ende voert dan recht op Kergens Valderen. Ende van Kerstgens Valderen recht uut die half Masdaell tot Diericxlande touwe van Merss. Ind van dan recht oever op dat Eelese Weerthgen, ende van dan rechtuut door Pijperbanent. Ende van dan in Paghenkamer doer eyn Meychers gaet, ende van dan recht uut in ghyn Auwe water ind dat auwe water half mijnen heer touwe all totter beecke touwe. Ende die Beeck , all mijnen heer touwe. Ende van der beeck recht uut in Ghyn Maeze. Ende die Maeze half mijnen heer touwe all tot Buckellers Wijden. In van dan den Alden Waterganckdaell half mijnen heer touwe all op ten Blauwen Steen, ende van den Blauwen Steen……

De blauwe Steen is gelegen tussen de Maasband en de Steinderdijk. Op dit punt kwamen de grenzen van Elsloo, Stein Leuth en Eisden bij elkaar. De Blauwe Steen komt in diverse oude documenten voor als orientatiepunt voor de grensbeschrijvingen in dit gebied.

LM58.1Tranchot2a
Afbeelding.
Op de bovenstaande Tranchotkaart zijn ook grenzen ingetekend, echter met heel dunne lijnen, die moeilijk te volgen zijn. De lijnen die we konden onderschieden hebben we met rood weergegeven. De blauwe lijnen zijn aanvullingenvan ons. Het gearceerde gebied onder de Maasband konden we niet geheel plaatsen de intekening van de grens is hier heel onduidelijk.Hier moeten we ook ergens de Blauwe Steen zoeken. Met groene strepen is hoeve de Weerd en omgeving weergegeven.
Opmerkelijk is het verloop van de grens van Mechelen door de weerden van Meers en die tussen Stein en Elsloo midden door de Maas. Op deze kaart zijn de beemden aan de overkant bij Vught gevoegd. Hoe dit in de Franse tijd is geregeld is ons niet bekend. De oude grens van Elsloo in dit gebied onder Vught is de loop van de beek ter plaatse.

LM58.2 maas gorissen
Afbeelding.
Bekijkt men de grenzen in dit gebied en zoekt men daarin logica dan kan men niet anders concluderen dat de grens van Elsloo (en de Maas !) ooit toch vlak langs Kotem gelopen moet hebben, de Alde Waterganck die Dhr Gorissen al in 1931 aangaf ?
Er kan best hier een Maasarm met die naam bestaan hebben maar tot nu toe kunnen wij het bestand op basis van onze archieven en kaarten t niet aantonen.

LM58.3 maas 2verdeling Afbeelding.
Dit kaartje geeft, deels, de ruil weer van gronden in 1936 tussen Stein, Elsloo en Vught. Stein krijgt het gebied onder de Maasband in ruil voor een strook langs de Maas naar Elsloo (in blauw een stukje zichtbaar).
De Weerd komt bij Elsloo en de beemden aan de overzijde aan Vught. Niet op deze kaart, maar de Maasband (voor een groot deel van Leuth en een klein deel van Eisden) komt aan Stein.


LM58.4. weerd
Afbeelding.
Het document waar dit kaartje uit de 17e eeuw bij hoort, gaat over het grensverloop. Bij Hoeve de Weerd. [A] is de oude loop, [D] is hoeve de Weerd en omgeving, [F] is de latere Mechelse Griend. [B] is de huidige Maas maar nog niet zo dicht bij Geneuth zoals nu het geval is. De groene gebieden zijn Elsloo’s ([I] zijn de weerden onder Vught).

Als we alle nu beschikbare gegevens overzien dan moeten we ons er misschien bij neerleggen dat we het exacte grensverloop en loop van de Maas tussen Elsloo en Vught wellicht nooit kunnen ontrafelen. Daar kwam men vroeger al niet uit. Het geciteerde stuk uit de oude grensbeschrijving zal ongetwijfeld de grenzen van Maasmechelen en de oude Maasarmen onder Vught gevolgd hebben maar we weten niet in hoeverre deze overeenkomen met die op de Tranchotkaart.

Laat reactieformulier zien