Van psychisch geweld tot femicide

Aanleiding voor dit artikel is de Nieuwsuur-uitzending van zondag 20 oktober 2024.
+ Lees en kijk terug ⇢

Psychisch geweld, ook wel emotioneel of mentaal geweld genoemd, is een subtiele maar schadelijke vorm van mishandeling waarbij een persoon systematisch wordt vernederd, geïntimideerd, gemanipuleerd of gecontroleerd. Dit type geweld kan vaak langdurig zijn en kan slachtoffers emotioneel en psychologisch uitputten. Het kan een voorbode zijn van fysiek geweld en in extreme gevallen leiden tot femicide; het motief is het opzettelijk doden van een vrouw vanwille het feit dat ze vrouw is.

Wat houdt psychisch geweld in?
Psychisch geweld omvat verschillende gedragingen, zoals:

• Gaslighting: Het slachtoffer zo manipuleren dat zij aan hun eigen realiteit of geestelijke gezondheid gaan twijfelen.
• Isolatie: Het slachtoffer wordt geïsoleerd van vrienden en familie, wat de controle van de dader versterkt.
• Verbaal geweld: Regelmatig uitschelden, vernederen, kleineeren of bedreigen.
• Manipulatie en schuldgevoelens: De dader zorgt ervoor dat het slachtoffer zich verantwoordelijk voelt voor de negatieve situaties of het gedrag van de dader.
• Intimidatie: Dreigen met fysiek geweld of andere vormen van straf, zonder het direct toe te passen.
• Controle uitoefenen: Het controleren van het dagelijkse leven van het slachtoffer, zoals waar zij gaan, met wie zij praten of hoe zij hun geld uitgeven.

Hoe kan psychisch geweld leiden tot femicide?
Psychisch geweld is vaak een stap in een proces van escalatie. De dader bouwt controle op over het slachtoffer en probeert haar zelfstandigheid en zelfvertrouwen systematisch te ondermijnen. Naarmate deze controle groeit, kunnen er andere vormen van geweld bijkomen, zoals fysiek of seksueel geweld. In gevallen waarin een vrouw probeert uit deze destructieve cyclus te breken (bijvoorbeeld door de relatie te beëindigen), kan de dader dit als een extreme bedreiging zien voor zijn macht en controle. In dergelijke situaties neemt het risico op femicide aanzienlijk toe.

Signalen van psychisch geweld die kunnen wijzen op een verhoogd risico op femicide:

1. Escalerende bedreigingen: Als de dader steeds dreigender en gewelddadiger wordt, zelfs als dit in eerste instantie alleen verbaal is.
2. Intense controle en isolatie: Wanneer het slachtoffer bijna volledig geïsoleerd is van haar sociale netwerk en de dader extreme controle uitoefent.
3. Obsessief gedrag van de dader: De dader is geobsedeerd door de partner en toont tekenen van jaloezie of bezitlijkheid.
4. Dreiging met zelfmoord of moord: Wanneer de dader dreigt zichzelf of het slachtoffer te doden als zij vertrekt of niet doet wat hij wil.
5. Verlies van zelfvertrouwen bij het slachtoffer: Het slachtoffer voelt zich steeds machtelozer en denkt dat er geen uitweg is uit de situatie.
6. Herhaalde kleine uitbarstingen van geweld: Kleine fysieke incidenten kunnen een voorteken zijn van groter geweld.
7. Geschiedenis van geweld of misbruik: Als de dader een geschiedenis heeft van eerdere gewelddadige relaties of andere vormen van misbruik, verhoogt dit het risico.

Conclusie
Psychisch geweld is vaak onzichtbaar, maar de gevolgen zijn net zo ernstig als bij fysiek geweld. Het kan slachtoffers verzwakken, hen afhankelijk maken en hen kwetsbaar maken voor ernstigere vormen van geweld, waaronder femicide. Het herkennen van deze signalen is essentieel om in te grijpen en hulp te zoeken.

+ Meer informatie Slachtofferwijzer ⇢