Elk leven heeft z’n pieken en dalen. Gelukkig weet niemand op welke wijze het leven zich ontvouwt. Zo kan het gebeuren dat het noodlot toeslaat. Dit gebeurde mij door een ongelukkige val. Een aanwezige vriend brengt mij naar de eerste hulp en aansluitend lig je tussen de ziekenhuislakens, de reden is een gecompliceerde beenbreuk. Binnen enkele uren staat zo je redelijk routineuze leventje op z’n kop. Helaas moeten jaarlijks vele mensen iets soortgelijks meemaken.

De revalidatie van mijn gebroken been zorgt er voor, dat ik nu al een aantal dagen op krukken even heen en weer loop door de Mariaberg. Ondanks dat ik er tamelijk dicht bij woon, is het wandelen op deze plek tientallen jaren geleden voor het laatst gebeurd. Het haalt bij mij weer  jeugdherinneringen boven...

Als snaak ben je leerplichtig en ietwat minder leergierig, want dit betekent uren opgesloten zitten tussen vier muren. Je eerste kennismaking met een klaslokaal is nog leuk, want het is de bewaarschool. De lagere school betekent echter je inspannen om te leren lezen, rekenen en schrijven. In de jaren zestig gebeurt dit, van Catsop via de Mariaberg, in de imposante doch inmiddels afgebroken St. Agustinusschool te Elsloo. Meisjes en jongens krijgen hier strik gescheiden les. Een hoge brede muur tussen de speelplaatsen vormt een onneembare barriere. Sommige stoere zesdeklassers trachten een glimp van hen op te vangen, door tegen de muur te springen en zich klemmend aan de rand omhoog te hijsen. Voor het gros van ons rest slechts hun hoge gegil tijdens het speelkwartier.

De grote, rood geschilderde, spoorbrug die Catsop ontsloten heeft ligt er nog niet. Beneden aan de Mariaberg is een spoorwegovergang. Schuin tegenover cafe De Punt werkt in de jaren vijftig mijn grootvader in de NS-wachtpost. Als employee moet hij er voor zorgen, dat de spoorbomen hier en in de Veestraat tijdig dicht zijn als een trein passeert. M’n moeder zegt: “mijn vader het idee heeft ingediend om nog een spoorbrug aan te leggen tussen Elsloo en Catsop”. Als het plan wordt uitgevoerd, zal dit mijn grootvader werkeloos maken. Hij heeft  de aanleg van deze brug niet meer mogen beleven. Haar grootvader is veldwachter in Elsloo, een ander verdwenen beroep. Bij het gehucht Terhagen ligt de eerste, mooi geklonken ijzeren, spoorbrug die stamt uit 1864. Slechts breed genoeg om met paard en wagen te passeren, echter voor die tijd aan de maat.
Tijdens een van mijn dagelijkse revalidatiewandelingen, zie ik tussen het hoge struikgewas ’n jongentje met z’n fiets over het paadje van de Mariaberg lopen. Wij scholieren in de jaren zestig doen dit ook. Gewoon over de asfaltweg lopen, dat is saai.

Het is spannend om je ‘s zomers te wurmen tussen al dat weelderige groen. Een kleine jungle dicht bij huis. 2  Maal daags gaan wij deze weg van Catsop naar het standbeeld van Jezus met zijn uitnodigende gestrekte armen in Elsloo, hij vangt ons op. Dit beeld staat op een hoek voor de school. Het begrip achterbankgeneratie bestaat nog niet. Als we geluk hebben gooit oom Harry vanuit zijn bovenraam snoepjes naar ons. Waarom hij en z’n zussen afkomstig uit Duitsland in Catsop verzeild zijn geraakt zal wel altijd een raadsel blijven. Heen en terug van school nemen een ander slingerend paadje.

Nu ligt de Mariaberg er verstild bij. Wie loopt er vandaag de dag nog? Ik zie hoofdzakelijk hondenbezitters. Ooit is hij de langzaam kloppende slagader geweest tussen Catsop en Elsloo. Ik sta stil en kijk omhoog, het licht van de zon wordt in ontelbare scherven gebroken door die schitterende enorme boomkruinen. Dit is een groene kathedraal waaraan decennia achteloos is gebouwd. Een mooi gekleurde libel glijdt door de lucht. In de honderdjarige knotwilg, die gelukkig weer volledig in blad staat, hangt verscholen in een kastje het Mariabeeldje. De Mariaberg ontleent hieraan zijn naam. Ik mis de hoogstambomen in een wei die nog niet is bebouwd, want de vooruitgang heeft Catsop niet onberoerd gelaten. Het Catsop uit mijn jeugdjaren bestaat uit slechts enkele straten.

Tegenover en naast ons woonhuis liggen de weilanden waar de koeien, zonder oormerken maar elk met een roepnaam, lange dagen grazen en loom liggen. De regelmatige rilling van hun vel en de staart verjagen de altijd hinderlijk aanwezige vliegen. Zij zetten groen om in wit. Gelaten laten zij zich door Sjaak de heerboer met de hand melken. Z’n tuffende tractor, met losjes vastgebonden enkele rammelende “melktuite”, hoor je al van ver aankomen. Het schildje voor op de tractor meldt maximaal 16 km. Het aanzwellende geluid van de tractor is voor de koeien  het sein, om met hun volle deinende uiers richting hek te sjokken. Constant nee-knikkend gaat Sjaak door het leven en schenkt de volle emmer melk in de metalen filter die op de melkbus staat. Hierdoor worden al onzuiverheden uit de melk gehaald. Elsloo had in de Kaakstraat zelfs een melkfabriekje, de fotsj. Over de heg worden de dorpsnieuwtjes uitgewisseld. In Catsop zijn vele weien omzoomd door meidoornheggen en staan honderden fruitbomen jaarlijks prachtig in bloei. Het dagelijkse leven vloeit als stroop voorbij.

Catsop ligt geisoleerd en is wellicht daarom een gesloten gemeenschap waar iedereen iedereen kent en helpt. Dit verhaal geldt voor alle dorpen en gehuchten begin vorige eeuw. Om naar Stein te gaan moest je een grotendeels open vlakte oversteken. Dit doe je niet zo maar even en te voet. Bovendien is er de, al eeuwenoude, veelal sluimerende rivaliteit tussen de inwoners van Elsloo en Stein. Vertaalt in knokpartijen tijdens de kermis vroeger tot de hedendaagse voetbalderby Haslou - De Ster. Mensen toentertijd vertoeven noodgedwongen veel meer op een plek met alle gevolgen van dien. Dit alles is al lang verleden tijd. Nu worden de fruitweilanden grenzend aan de Mariaberg verkocht als bouwgrond. Waar vroeger bomen uit het gras verrijzen zijn dit nu huizen omzoomd door straatklinkers. Natuurlijk zijn nieuwe bewoners nodig, zij zijn als rode bloedlichaampjes die het lichaam blijven voorzien van verse zuurstof. Zij zorgen er voor dat een gemeenschap niet afsterft.

Zo heeft de ontsluiting van Catsop  voor- en nadelen opgeleverd. De ruggegraat van Catsop, die begint in de groene oase Mariaberg en eindigt in die prachtige groene tunnel de Eijkskensweg naar Geulle, staat nog fier overeind. Ferm draagt zij het gehucht Catsop ook in de 21e eeuw.

Jo Smeets