Skip to main content

HISTORIE

Foto Kasteel Elsloo 1931© Nationaal Archief / Collectie Spaarnestad/ANP/Leeflang

Regiment D'Arberg

Cultuurhistorische Vereniging Graaf d'Arberg Elsloo

  • Afbeeldingen | Bron: CHV Graaf d’Arberg ©

De cultuurhistorische vereniging graaf d'Arberg (afgekort: CHV Graaf d'Arberg), is opgericht op 29 mei 2012. 

Het doel van de vereniging is:
• Het in stand houden van een geüniformeerde groep genaamd regiment Graaf d’Arberg.
• Het in stand houden van een toneelgroep, die de grafelijke familie d’Arberg rond het jaar 1765 bij zo getrouw mogelijk tracht uit te beelden.
• Tevens streeft de vereniging er naar om de Limburgse tradities in stand te houden.

Historische achtergronden
De historische achtergrond van beide groepen is gebaseerd op de geschiedenis van de graven d’Arberg. Deze adellijke familie was van 1630 tot de komst van de Franssen in 1794 de bezitters van de Vrije Rijksheerlijkheid (Baronie) Elsloo en bewoonden het kasteel Elsloo. De uitbeelding is gefixeerd op het jaar 1765.
De graven d’Arberg was een geslacht van hoge ambtenaren en militairen. Zelf hadden ze een eigen regiment soldaten onder Oostenrijkse vlag, het infanterie regiment d’Arberg, IR55.
Het was een familie van aanzien, die een hoge stand voerde en diverse kastelen en plaatsen bezat.

Kasteel Elsloo

Oostenrijks Zuid-Limburg

Dat zij in Oostenrijkse dienst stonden is op zich niet vreemd. In de 18e eeuw was het Oostenrijk onder de Habsburgers een imperium bestaande uit diverse volkeren en dat zich uitstrekte van de Rusland tot aan de Noordzee.
Ook de na de 80 jarige oorlog “Spaans” gebleven delen van de Nederlanden (Luxemburg, België maar ook delen van Limburg) waren sinds 1713 onderdeel van dit uitgestrekte rijk.
Het is het tijdperk van barok en rococo, van Maria Theresia en haar man Keizer Frans van Lotharingen maar ook het tijdperk van almacht van kerk en adel, uitbuiting en Bokkenrijders.

Het logo van CHV Graaf d’Arberg symboliseert haar achtergrond. Het is opgebouwd uit het wapen van de familie d’Arberg, de keizerlijke dubbele adelaar (als verwijzing naar status van Vrije Rijksheerlijkheid) en de ster uit de vlag van Elsloo.

Werkgebied
Hoewel de vereniging statutair gevestigd is in Elsloo en ook de historische verantwoording gebaseerd is op de heren, kasteel en dorp Elsloo, wil de vereniging haar werkgebied hierdoor niet laten inperken. Nadrukkelijk ziet zij als werkgebied de Euregio en de vroegere Oostenrijkse landen. Ook deelname aan de vereniging staat voor iedereen (ook buiten Elsloo) open. De enige eis die gesteld wordt, is dat men gemotiveerd is.

 

Op de video een kort fragment van het Bokkenrijdersfestival te Wijnandsrade 2012, waar een combinatie van de historische regimenten Los Rios uit Schinnen en regiment d'Arberg uit Elsloo langs marcheren. Met dank aan Aloysius Kruiden. 

Meer informatie
Mocht u interesse in onze vereniging hebben, dan kunt u contact opnemen met ons secretariaat:
Guus Peters, Dorpstraat 11, 6181 GW Elsloo
Tel: 046 4378727       
E-mail:

Voor historische achtergronden van de heren van Elsloo, kasteel en dorp: www.elsloo.info/historie

U kunt de folder hier ook downloaden in een printbare versie »

Foto-album 

Klik op eerste afbeelding, die vervolgens in een zogenaamde "lightbox" opent en dan kunt u door het hele album bladeren.

  • Laatste update op .

Achtergronden Stichting Graaf D’Arberg

  • Afbeeldingen | Bron: Regiment d'Arberg, Guus Peters, Wikipedia ©

De doelstellingen van de Stichting Graaf D’Arberg zijn formeel: 
Het in stand houden van enerzijds een geüniformeerde groep genaamd Regiment  Graaf D’Arberg met de kleding en aanverwante objecten die het jaar 1765 benaderen. En anderzijds een van historiserende kleding en accessoires voorziene groep, genaamd Grafelijke Familie D’Arberg die samen met voornoemd regiment het leven omstreeks 1765 kan uitbeelden. Daarnaast heeft de stichting ten doel dat een zo breed mogelijk publiek op een zo historisch verantwoord mogelijke wijze over de genoemde geschiedenis geïnformeerd wordt, om daarmee een belangrijk deel van het cultuurhistorisch erfgoed te bewaren en eventueel te promoten, zulks in de meest uitgebreide zin.

De samenwerking Elsloo-Schinnen
Hoewel de dorpen Elsloo en Schinnen twee verschillende streken, met verschillend landschap en verschillende achtergronden zijn, hebben ze ook overeenkomsten:
Beide dorpen kennen een zeer oude, rijke historie en men deelt een gezamenlijk algemeen verleden. Een heel belangrijk deel dat ze samen delen zijn de Bokkenrijders en hun relatie met de Oostenrijkse Nederlanden. Veel Limburgers van nu weten niet dat grote delen (die in het algemeen de Spaanse Nederlanden worden genoemd ) van het huidige Zuid-Limburg van 1713 tot de komst van de Franssen in 1795 behoorden tot de Zuidelijke Nederlanden die onder Oostenrijks bestuur stonden. De legendarische Keizerin Maria Theresia heeft dus ook Limburgse onderdanen gehad en Wenen was hun hoofdstad. Oostenrijk was toen ook niet het kleine landje aan de Donau van nu, maar een imperium dat zich van de Balkan tot aan de Noordzee uitstrekte.

De Oostenrijkse gebieden zijn oranje gekleurd. Kaart omstreeks 1740

De Oostenrijkse Nederlanden waar ook grote gebieden van het huidige Zuid Limburg deel van uitmaakten. Maar ook delen van midden en noord Limburg, hoorden er bij. Opvallend is dat het Oostenrijkse hoofdstuk nauwelijks in de publicaties over Limburg ter sprake komt.

De Oostenrijkse gebieden (ofwel Spaanse landen genoemd) in Zuid Limburg, volgens Prof. Anton Blok.

De legendarische Keizerin Maria Theresia had ook onderdanen in Limburg (afbeelding Wikipedia)

Haar soldaten kwamen uit het gehele rijk ook uit de Zuidelijke Nederlanden.

Zie afbeeldingen ⇢

Tussen deze lappendeken van gebieden lagen ook Vrije Rijksheerlijkheden zoals Elsloo en Stein waarvan de kasteelheren zoals de D' Arbergs en de Kinsky's eigenaren en aanvoerders waren van regimenten soldaten in Oostenrijkse dienst en bestuurlijk sleutelposities bekleden. Zie ook onze artikelen over de Heren van Elsloo ⇢

Schinnen was o.a. met Geleen en Hoensbroek onderdeel van Oostenrijk. Los van elkaar raakten Frits Schoonbrood en Guus Peters bevangen door een zeer fascinerende periode in de historie van Limburg, de 18e eeuw. De eeuw van de barok en rococo, de verlichting, muziek, cultuur, het bouwen van rijke kastelen, kerken en grote boerderijen. Gebouwen die de dorpen en landschap tot op de dag van vandaag sieren. Maar zeker voor onze streek, is het ook de eeuw van oorlogen tussen de Oostenrijkse Habsburgers, de Pruisen en Franse Bourbons. Maar ook het tijdperk van groter wordende tegenstellingen tussen rijk en arm, verzet en onderdrukking en de Bokkenrijders.

Onafhankelijk van elkaar kregen Frits en Guus steeds meer inzicht in de samenhang van het bestuur met de Oostenrijkers die tussen 1713 en 1795, als opvolgers van de Spanjaarden, de zuidelijke Nederlanden bestuurden en dus ook een groot gedeelte van het huidige Zuid Limburg. Een periode die maar zeer sporadisch in de Limburgse geschiedenis vernoemd wordt, maar toch bijna een eeuw geduurd heeft. Verder de rol van de lokale kasteelheren van de heren van de Vrije Rijksheerlijkheden langs de Maas, zoals Elsloo en Stein.

Ledenlijst (jonge) Schutterij tot Elsloe

Toen Guus Peters op zoek was naar informatie over de "Schutterije van Elsloe " anno 1775 met de bedoeling de mogelijkheden te onderzoeken tot heroprichting ervan, was Frits tegelijkertijd bezig met de verfilming van het proces van een Bokkenrijder. ⇢ klik hier voor de artikelen betreffende de Schutterij van Elsloo
In wezen waren ze beide los van elkaar onbewust bezig met het onderzoeken van de mogelijkheden van re-enactment. Dit is het zo getrouw mogelijk naspelen van de historie in authentieke kleding.

Ze ontmoeten elkaar doordat Guus naar aanleiding van een krantenartikel over de verfilming van het bokkenrijderproces contact met Frits zocht over de herkomst van de gebruikte kleding. Inmiddels heeft e.e.a. al in samenwerking geresulteerd door het organiseren van de herleving van de grafelijke familie D'Arberg in 2010 op kasteel Elsloo. Maar ook in het ontdekken van een stuk gemeenschappelijke Oostenrijkse militaire geschiedenis. Zo blijken de D'Arbergs een Oostenrijks infanterie regiment in eigendom gehad te hebben en heeft de hele schutterij van de Schinnense kasteelheren zich in Oostenrijks uniform gehesen.

Verfilming proces Bokkenrijder te Schinnen 

Grafelijke familie D’Arberg, 2010

Waarom Regiment D ‘Arberg
Tot 1794, toen de Franssen ook onze streek bezetten, kende Elsloo als kasteelheren de machtige familie D 'Arberg (zie ook onze artikelen over de Heren van Elsloo). Zij bekleedden niet alleen hoge functies in de regering van de Oostenrijkse Zuidelijke Nederlanden in Brussel, maar waren tevens eigenaar van een Regiment soldaten in Oostenrijkse dienst, het IR 55, Regiment D 'Arberg.

De kleurstelling van de Regimenten D’Arberg was Rood/Wit, na 1767 Lichtblauw/Wit. Wij kozen voor Rood/wit en als uitgangspunt het Regiment in 1765. Bekijk afbeeldingen ⇢ 

De rol van de D’Arbergs en hun regimenten zowel politiek als militair in de Zuidelijke Nederlanden en Oostenrijk en de culturele ontwikkelingen in de 18e eeuw, bied de organisatie aanknopingspunten om op een breed terrein invulling aan haar doelstellingen te geven en deel te nemen aan activiteiten die grensoverschrijdend zijn. De historie en het dorp Elsloo zijn hiervoor het uitgang- en vertrekpunt.

In Oostenrijk / Tsjechië bestaan al diverse heropgerichte Oostenrijkse Regimenten. Zoals het Regiment Wied Runkel, bekijk hier hun fotogallerie ⇢

18e eeuwse afbeelding van Oostenrijks Regiment met blauwe kleurstelling ⇢ klik hier

De basisgedachte is om in eerste instantie een harde kern te formeren anno 1765, in originele uniformen van het regiment D'Arberg. Hiervoor zullen mannen in de omgang met wapens getraind te worden, exercitie, discipline etc. Naargelang de in te vullen activiteiten en belangstelling kunnen de groepen verder uitgebouwd worden. Voorop staat dat alles historisch verantwoord is en men er plezier in heeft.
De bedoeling is om te starten met een basisgroep van 15-20 personen en een gelijke groep op afroep voor de uitbeelding van de Grafelijke familie.

De gebouwen de historie, alles is in Limburg aanwezig om juist deze periode te gebruiken voor re-enactment. Momenteel onderzoeken wij mogelijkheden tot het oprichten van een groep mensen die aan hun plannen mede uitvoering willen geven. Wat Frits en de zijnen in Schinnen doen, doen Guus Peters en Wim Thomassen in Elsloo. Beide groepen zullen onafhankelijke organisaties zijn, maar het tijdvak en de kleding worden op elkaar afgestemd. Zodat men bij gelegenheid beide groepen een geheel kan vormen. Niet alleen het authentiek uitbeelden van het dorps- en kasteelleven in de 18e eeuw, maar ook de uitbeelding van het 18e eeuwse Oostenrijks militaire element in Limburg (en grensoverschrijdend) is een doelstelling. Te denken valt aan deelname aan re-enactment evenementen en historische stoeten. De organisatie zal zich verder ook bezig houden met de Limburgse tradities in hun eigen dorp zoals kamerschieten, meiboom plaatsen, cramignondansen, bronk vieren etc.

Meiboom (Mei-den) plaatsen (afb wikipedia)

Cramignon-dansen in Eijsden (afb wikipedia)

Maar ook erewachten, saluutschoten etc. zijn hier onderdeel van. Voor dit doel hebben beide onderzoekers een diepgaande studie gemaakt van het leven, het Oostenrijkse leger en de volkstradities uit de 18e eeuw. We hopen dat door ons initiatief er in meer plaatsen soortgelijke groepen (tijdvak 1750-1800) opgericht zullen worden. Hoe meer groepen er kunnen samenwerken en kennis en materiaal kunnen delen, hoe groter de evenementen en de uitstraling daarvan kunnen worden. Een en ander in nauwe samenwerking met andere dorpsverenigingen.
Ook aan het toerisme, een van de belangrijkste economische peilers in Limburg, kunnen historische, kwalitatieve evenementen een bijdrage leveren. Uit onderzoek is namelijk gebleken dat authentieke cultuuruitingen aantrekkelijk zijn voor toeristen.

Het geslaagde Salut Segietere op 19 juli 2011 is een voorbeeld van levende geschiedenis op Limburgse bodem. Ook bewezen de duizenden bezoekers dat voor deze activiteiten publieke belangstelling bestaat. Fotopagina ⇢

Verder ziet men een rol in een bijdrage aan de leefbaarheid van kernen. Een sterke vereniging is ook een sociale ontmoetingsplek en de activiteiten ervan draagt bij aan de levendigheid van een gemeenschap. We willen dus duidelijk het mes aan meerdere kanten laten snijden. Het zal allemaal niet vanzelf gaan, maar we werken hard aan samenwerking binnen de Westelijke Mijnstreek en aangrenzende Eur-regio en hopen dat een goed voorbeeld zal doen volgen.

Voor deelname hoeft men overigens niet uit Elsloo of Schinnen te komen, voor ons telt de motivatie niet de herkomst van personen. Ook leggen we geen grenzen aan leeftijden, we hebben medewerkers van jong tot oud, mannen en vrouwen nodig en geven iedereen de gelegenheid naar beschikbaarheid een rol in te vullen. Verder hoeft niet iedereen naar buiten te treden, ook voor het onderhoud van kleren en materialen kunnen we mensen gebruiken. We willen ook een "warme" vereniging zijn waar de mensen zich thuis voelen door een sociale band met elkaar verbonden voelen.

Eigenlijk is het de aloude Limburgse dorpscultuur in een modern jasje, waarin voor iedereen die gemotiveerd is om mee te doen plaats is, ongeacht zijn woonplaats. Na een diepgaande studie van 18 eeuwse kleding en stoffen -tot in Wenen toe- heeft Astrid de vrouw van Frits met veel toewijding twee uniformen van het Regiment D 'Arberg vervaardigd welke onlangs op het Schuttersfeest van St Sebastiaan in Schinnen werden gepresenteerd.

 
Guus Peters, Frits Schoonbrood, Wim Thomassen in de uniformen van Regiment D’Arberg. Aan uniform ontbreken nog de riemen, tassen en originele beenstukken.
 
  • Laatste update op .