De wegen rond Materberg
Het belang van de Materberg zoeken we in de doorgaande wegen die hier ooit gelopen hebben. Het gebied van de Materberg was tot ver in de middeleeuwen een belangrijke kruising van wegen. Komende uit het noorden over Terhagen, daalde hier de oude weg langs de Maasdalrand de helling af. Boven op de helling had zich de weg vanaf Catsop hieraan toegevoegd, de Schuthagerweg. De laatste was de verbindingsweg van Catsop met de molen, beneden-Geulle en met de gronden van het leen Materberg welke in pacht waren bij de Hof van Catsop.  Aan de westkant van de grote spoorduiker (d’n Duuker) kruiste deze weg nabij de watermolen de weg van Beek (via Hussenberg) naar de Maas en liep vervolgens rechtdoor om uit te komen op de Laakbergstraat, dit was een tweede maar zeer steile verbinding van Hussenberg met Geulle. Het weggedeelte tussen de watermolen en de Laakstraat was de Bellickstraat.  

In 1634 pacht Corst Ghijsen in het Grevenacker een stuk land dat grenst aan de  Bellick-straat. Deze straat menen we te herkennen in de weg vanaf de watermolen die liep tussen de Grevenakker en het Gommesdaal  naar de Laakbergstraat.  

Afbeelding: Een eigen reconstructie (onder voorbehoud) van de middeleeuwse wegen in het gebied van de Materberg.
De zwarte golvende lijn is de maximale overstromingsgrens van de Maas. De zwarte evenwijdige stippellijnen is het Julianakanaal. Men ziet het tracé van de spoorlijn met erin D’n Duuker. De stippellijnen in het rood geven tenslotte de veronderstelde route van de wegen aan. Ook is de vermoedelijke plaats van de watermolen ingetekend

De vermelde weg die van Beek over Hussenberg naar de Maas liep en die hier de hellingen afdaalde (welke wij nu Slingerberg noemen) was de Hoelstraat.  Deze Hoelstraat bestaat gedeeltelijk nog. Dit is het zogenaamde Meulepaedje. Dit is nu het voetpad dat vanaf de spoorlijn ten zuiden van d’n Duuker naar de parkeerplaats in de Slingerberg loopt. Hierlangs lagen ook de huizen van Hoech Materberch. De Hoelstraat vormde niet alleen de verbinding tussen Hussenberg en Materberch maar liep vanaf de d’n Duuker (voorheen de watermolen) verder in een boog naar Geulle aan de Maas, dit stuk heette Biesenstraat. Van deze Biesenstraat is aan de overzijde van het kanaal nog een klein stukje over. Langs de Biesenstraat lagen o.a. de watermolen, panhuys en de hof van Materberch. Door de beemden ging deze weg naar de kern van Geulle aan de Maas. Dit is de, voor een klein deel aan de westzijde van het Julianakanaal nog bestaande, Biessenstraat (1514 Beyssenstraat oftewel die straet gaende van Hussenberch nae die Maese).

Afbeelding: Het begin van het Meulepaedje gezien vanaf de parkeerplaats in de Slingersberg. (Foto Guus Peters)

Verder hebben er in dit gebied nog wegen bestaan die van minder belang waren. Zoals een weg door het Hoge Bos als verbinding tussen Materberg en Hussenberg en het verlengde van het vroegere Rootstraatje dat het bos inliep en ook afdaalde naar d’n Duuker. We zien deze laatste weg als een later opvolger van de weg langs de dalrand. Deze weg was al lang voor de aanleg van het spoor vervallen, waarschijnlijk als gevolg van drijfzandverzakkingen.  Het nog bestaande voetpad vanaf de Duuker naar de Hoogte gaat op deze wegen terug.  Als men in het Hoge Bos kijkt naast het voetpad dat naar de Hoogte gaat maar ook als men vanaf de trappen Bij de Duuker omhoog loopt naar het Armsterveld rechts in de helling, dan ziet men als men goed kijkt sleuven die het verloop van oude wegen weergeven.

Afbeelding: D'n Duuker (Foto Guus Peters)
De grote spoorduiker in het Hoge Bos. Het gemetselde voetpad loopt onder de kiezelberg door. Voor de aanleg van het Julianakanaal liep onder deze “berg” een voetpad naar de Laakbergstraat, voorheen de Bellickstraat. Het was een belangrijke verbinding van Catsop en Elsloo naar Geulle. In de jaren 20 van de vorige eeuw kreeg men nog een procesverbaal als men na zonsondergang door het bos huiswaarts keerde. Door de opkomst van de fiets en de aanleg van het kanaal verviel het belang van de voetpadverbindingen door het bos met beneden-Geulle.

Het belang van de wegen.
Hoewel er nog veel onderzoek dient te gebeuren naar het verloop van de wegen en bewoning in dit gebied, hebben we het onderwerp toch niet willen passeren. Het Materberggebied is een van de interessantste gebieden van onderzoek. De beschreven wegen waren niet alleen voor lokaal gebruik. Het waren schakels die teruggaan in het, al meermaals aangehaalde,  vroeg-middeleeuwse wegenstelsel waarlangs de oudste nederzettingen (in en langs het Maasdal) ontstonden.

Afbeelding: De oudste doorgaande wegen.
Geulle kan aan de wegen de naam te danken hebben. Waar een belangrijke rivierovergang was, kreeg de nederzetting vaak de naam van de rivier. Maastricht is hier het beste voorbeeld van. Maar ook Geleen, waar de weg Maastricht-Sittard de Geleenbeek kruiste en Gulpen waar de weg Maastricht-Aken het riviertje de Gulp kruiste zijn voorbeelden. Misschien dat de Geulovergang in de weg Rekem-Geulle een veel grotere betekenis heeft gehad dan we nu veronderstellen.

De ouderdom van de wegen.
De wegen over de Materberg waren onderdeel van interlokale verbindingswegen die mogelijk teruggaan tot de Romeinse tijd. Naar het oosten liep de weg vanaf Materberg over Hussenberg naar Beek. Deze liep langs de Horst naar Beek en via Beek naar Sittard en verder. Naar het zuiden volgden de wegen vanaf Materberg hogere gedeelten tussen de uitgestrekte broekgebieden (moerassen) in het Maasdal naar een ander centraal punt, Geulle aan de Maas. Vanaf hier vertrok een weg over de Geul naar Rekem; waar nu de Maas stroomt, stroomde zo'n 2000 jaar geleden de Geul. Een andere weg liep vanaf hier over Westbroek en Brommelen  naar Bunde en zo verder naar Maastricht.  

Wat waren de oudste wegen en hoe oud zijn ze? Dat zijn vragen waarop we wellicht nooit antwoord zullen krijgen. Wij denken dat enkele van de hier beschreven wegen of delen daarvan heel erg oud kunnen zijn. Het zijn de zeer verre voorgangers van onze huidige autowegen.