Grevenakker en Commendal
De Grevenakker was een groot stuk land wat nu grotendeels wordt doorsneden door het Julianakanaal. In de archieven van Elsloo komen al rond 1500 percelen voor die grenzen aan de Grevenakker. Greven kan van graaf komen in de betekenis van het land van de Graaf. Men zou hier denken aan de Graaf van Geulle maar het vreemde is dat het de Graaf van Elsloo was. In 1514 bezit namelijk de Heer van Elsloo aan de Materberg een groot stuk land van ca. 5 hectare met aangrenzende weiden dat het (en niet de) Grevenakker heette.

Afbeelding: Op de Tranchotkaart kan men duidelijk zien dat de bossen in en aan de grens met het Maasdal vrij uitgestrekt en aaneengesloten waren en vanaf de Snijdersberg Commendael Bosch heet. Van het gehucht Materberch bestaat op dat moment al niets meer.

Boven de Grevenakker lag het Commendaal. Daar loopt nu de spoorlijn doorheen. Het onderste deel van de Materberg in Geulle tot aan de Grevenakker (dus inclusief de spoorlijn) was het Commendaal. Ook het Commendaal bestond uit één groot perceel. Dit behoorde aan Geulle. Voor de naam Commendaal hebben we geen verklaring. Opvallend is de overeenkomst met de naam Gommendaal in het Hoge Bos. Mogelijk hebben beide dezelfde achtergrond, sterker zelfs, zijn de gebieden ooit één geheel onder dezelfde naam geweest.

Afbeelding: De Materberg in 1845 met diverse wegrestanten en benamingen. Deze kaart geeft een beeld van de tijd dat het gebied nog niet doorsneden werd door spoorweg en Julianakanaal.  Ter oriëntatie: Op de plaats van de scherpe bocht in de doodlopende weg ligt nu de grote Spoorduiker in Elsloo noemt men deze D’n Duuker in Geulle de Gwratte Duuker.

We zagen al dat het Hoge Bos in omvang sterk gevarieerd heeft.  Het is goed mogelijk dat het Commen- of Gommesdaal toen een geheel was en hierboven (ten oosten) over de hele Materberg heen (tot aan of zelfs inclusief de Hoogte) een bos lag.

In 1514 bezit de Heer van Elsloo een bos gelegen in de hellingen van de Materberg en tevens de helft van een bos welk voor de molen was gelegen (dus in het Maasdal) en de naam Materberchbos droeg. In 1552 wordt er het bos dat voor de Materberchmolen lag gekapt en “verbat” (gebruikt voor beschoeiing) aan de Maas aan de Grynt. Het lijkt er sterk op dat beide bosgebieden (in het dal en op de hellingen van de Materberg) toen van elkaar gescheiden waren door een open gebied zijnde het gehucht Materberch en het Commendaal.
Later kunnen gedeelten van het Commendaal weer opnieuw zijn bebost en het bos op de hellingen verkleind is waardoor het Hoge Bos westwaarts schoof. Zodoende werd het Commendaal in tweeën gesplitst. Het gebied met de naam Commendaal in Geulle is eerst door de aanleg van het spoor sterk verkleind en later nog eens door de aanleg van de Slingerberg. Wel herinneren in Geulle nog twee namen van wegen aan Commendaal. Het beschreven Meulepaedje heet nu de Commendalweg en vanaf de kerk in Oud-Geulle loopt een weg dood tegen de kanaaldijk die Kommelderweg heet, de weg naar het Commendaal.

Overige benamingen
In de Materberg en tussen de Materberg en de Maas lagen nog diverse aparte gebieden, die met het graven van het Julianakanaal zijn verdwenen. Andere gebieden zijn wellicht opgenomen in de naam "Sainterbeemden" waarvan we echter nog geen naamsverklaring kunnen geven.

Nabij de Biessenstraat lag er een gebied met de naam Veeweide (weidegebied van Materberg ?) In de helling lagen percelen tussen de Hoelstraat en de Roer (moerasgebied langs de Materbergbeek ?). Naast de Grevenakker lag een weide die Den Dilgar heette. Bij de beek (Hemelbeek) lag een groot stuk land wat de Cynckt (nu de Sainterbeemd) heette. Daarnaast lag een stuk beemd met de naam “op de Scheepsley”. Vervolgens lag bij de Heerenweerd (nu een deel van de Vuilbeemden) een beemd met de naam “der Rugge”.  Verder een weerd “der Grient” ( aan deze Grient werden de bomen van het Materberchbosch verbat). Ook kwamen we de naam Voulweyde tegen; misschien de oorsprong van de naam Vuilbeemden Ook bestond er een beek met de naam Vischbeek en heeft hier een brug over de Hemelbeek gelegen waar geen weg maar een voetpad overheen liep.

Gezien de diverse aparte beemden en het bebatten van de Maas in dit gebied, lag in de 16e eeuw de koers van de Maas hier nog lang niet vast. Door de beemden loopt de oorspronkelijke Hemelbeek. De bron van de Roeschert staat niet ingetekend, de beek zelf loopt zoals ze deels nog loopt (de grote verandering is de vrij recente omlegging door de Zoer baenje)

Afbeelding: De Materbergbeek.
Midden door het Hoge Bos loopt de, al eerder beschreven, Materbergbeek. Deze gaat samen met de Roeschert door d’n Duuker onder het spoor door. Eigenlijk is de loop van de Materbergbeek tot de Duiker het enige stukje originele beekbedding in het bosgebied. Al de andere waterlopen zijn voor en na aangepast.

De Roeschert
Aan de overzijde van de spoorlijn zijn sterke bronnen uitgegraven en omgeleid naar de grote stenen duiker onder de spoorlijn ( de onder Armsterveld behandelde uitgraving)). Deze beek is de "Roeschert of Ruyschert". De beek heeft zijn naam te danken aan het geluid dat het snelstromende water maakt. Voorheen ontsprong de beek in de “Broeckerberg” en stroomde door het Broeck (broek betekent moeras) en beemden, langs de zuidzijde van het dijkrestant aan de rand van het bos, het Maasdal in. In de 19e eeuw werden de Roeschert en alle andere stroompjes naar de "Wiert" (de kasteelvijver) geleid. Het bosgebied dat nu het Lage Bos genoemd wordt, liep in de 16e eeuw verder het Maasdal in. In 1514 bezit de Heer van Elsloo een bos langs de Cynct, Roessart of Broeck genoemd.

Afbeelding: Het broeck met de Hemelbeek een zeldzaam stuk natuur. Zo hebben in de middeleeuwen grote delen van het Maasdal uitgezien. Bossen afgewisseld met beemden waartussen beken hun weg naar de Maas zochten. (Foto Guus Peters)

In de beemden is de loop van de beek herhaaldelijk aangepast. Oorspronkelijk voegde de Roeschert zich in de beemden bij de Materbergbeek om samen de Hemelbeek te vormen. De Materbergbeek en, in het verlengde naar de Maas, de Hemelbeek vormden hier de grens tussen Elsloo en Geulle. Hoewel een grensbeschrijving uit de 15e eeuw de beken als grens aanduidt, is dit in tegenstelling tot de uitgebreide afzonderlijke bezittingen van de Heer van Elsloo. Evenals de gronden in Geulle die behoorden tot zijn leen Materberch welke hij deelde met de pachter van de Hof van Catsop.

De Hemelbeek
De Hemelbeek is nu de naam van de beek die loopt vanuit de grote Spoorduiker naar het kasteel van Elsloo. Toch heeft deze naam weinig met de oorspronkelijke beek van doen. De Materbergbeek stroomde voorheen via de watermolen door het Maasdal. Halverwege de beemden kwam hier de Roeschert bij, dan werd het Heymelbeeck. Heymel komt van heimael wat rechtsgebied betekent. In de beemden aan de westzijde van het Julianakanaal is de oude beekbedding nog vaag zichtbaar. Het was ook deels de grens van de rechtsgebieden van Elsloo en Geulle.

In de loop der tijd zijn de beken omgelegd en samengevoegd tot de huidige loop. Door de Aelsenaeren wordt de Hemelbeek ook wel eens ‘d’n Duuker’ genoemd, net als de tunnel onder de spoorlijn. Vroeger voor de bouw van het zwembad speelden en bouwden de kinderen massaal dammetjes in de Duuker bij het bruggetje over de beek of speelden in het zand van de Zandberg. Dit bruggetje bestaat niet meer. Langs het voetpad dat als trap de Zandberg opging raakte steeds meer zand los. Men heeft het in de 70-er jaren opgeheven vanwege natuurbehoud (meer voor de hand ligt vanwege minder onderhoud aan trap en brug). Hierdoor kon men ook niet meer de banken op de berg bereiken. Een mooi wandelpad verviel hiermee. De Zand en Kiezelberg met de beek als grens was ook een geliefde speelplaats voor de jeugd die er o.a. "vlag veroveren" speelden.