De ontginningen van de heide buiten de landweren beginnen voor Elsloo in 1766, ook in volgende jaren worden gedeelten van de heide “gebrocken”. Dit gebeurde in meerdere dorpen al of niet in overleg. De Franssen maakten al een begin met de heideverdeling maar konden dat niet afmaken. Na hun vertrek werd de draad weer opgepakt om de heide, zowel de reeds ontgonnen als het nog woeste restant, te verdelen. Maar dit ging niet zonder slag of stoot. De heide werd namelijk op basis van het aantal huizen verdeeld en dat ging in het voordeel van plaatsen met veel gehuchten (die overigens nooit gebruik van de heide hadden gemaakt) zoals Sittard en Beek (met Genhout, Kelmond, Oensel, Geverik). Uiteraard ging dat ten nadele van de kleinere dorpen, die voor hun bestaan mede op de heide waren aangewezen. Daarbij werd er gefraudeerd met de opgave van het aantal huizen. Dit wekte uiteraard hevige wrevel op.   

Ook Stein en Elsloo raakten met elkaar hevig in conflict over de heide. De inzet was de heide van Groot Meers. Ten tijde van de Franse bezetting was Groot Meers door het afspoelen van de wegen vanuit Elsloo zeer moeilijk te bereiken. De Franssen deelden Meers in bij het nabije Stein. Bijgevolg kreeg Stein ook het aandeel van Groot Meers in de heide toebedeeld. Dit deel was het gebied wat wij het Meldert noemen alsmede de percelen vanaf de Steinderweg  naar de autoweg, direct aan de wallen van Stein. De inwoners van Meers kwamen overigens helemaal niet op hun heide, die van Stein hadden dit stuk al ontgonnen en onder elkaar verdeeld.

Afbeelding: Gedeelte van het gebied waarover de heistrijd is gevoerd. Aan de Heijenkamp (Meldert) en Steinder Heiveld (het omstreden gebied liep door tot aan de autoweg). Links onder de Driekuilenweg. De Steijnder Kamp is nu Nieuwdorp. De Koestraat zijn de Steinder wallen. 

Na de Franse tijd komt Groot Meers (op eigen verzoek) weer bij Elsloo, dus ook hun aandeel in de heide ging daar naar toe. Maar de inwoners van Stein weigerden de heide te ontruimen en er breekt een hevig conflict uit tussen Stein, Elsloo en de diverse overheden. Het straatarme Elsloo moest wel doorgaan met  claimen omdat ze als eigenaar grondbelasting moesten betalen over het betwiste aandeel, maar geen pachtopbrengsten van Stein kreeg.

Ondanks inzet van leger en politie bleef Stein zich jarenlang heftig verzetten en heeft uiteindelijk ook het pleit gewonnen. De heide van Meers werd bij Stein gevoegd. In dezelfde tijd (1843) ging de kerk van Elsloo in een storm verloren en bleef een restant van de toren staan. De Steindenaren zongen: “Elsloo met de stompe toren, heeft de heide verloren”. Dit zal hen door de Elsloonaren, die ook niet bepaald de reputatie van lieverdjes hadden, niet in dank zijn afgenomen…….

Heiperken
Na de turbulente verdeling in de 19e eeuw kon de gemeente uiteindelijk overgaan tot de verdeling van haar aandeel onder de inwoners. Deze verdeling hield in dat ieder huisgezin recht had op het pachten van een perceel (deze waren allemaal ongeveer even groot ). Ook hier is weer onderling veel strijd over gevoerd. Bij iemands overlijden verviel het perceel namelijk weer aan de gemeente, die het dan opnieuw kon uitgeven. De erfgenamen dachten daar vaak anders over en weigerden het perceel af te staan, welk dan weer vaak hardhandig werd opgeëist door de nieuwe pachter. Zo’n perceel noemde men een heiperk.

Het pachten van een heiperk was essentieel voor de mensen. Daarom was men ook zo fel in de strijd om de heide en heiperken. De mensen waren straatarm en moesten voor een minimaal bestaan brikken (bakstenen) gaan bakken in Duitsland. Het verbouwen van graan, aardappelen en wat veevoer op een heiperk voor de winter of verkoop gaf vaak net de doorslag om te kunnen overleven. De naam Heiperk leeft nog voort in een straatnaam in het voormalig heidegebied en in de herinnering van de alleroudste inwoners die als kind nog op de heiperken hebben moeten ploeteren.

De Aelserhei in 1950. Duidelijk zijn de heiperken te herkennen. Rechts de Koolweg en de Stationsstraat. 

Ook de inwoners van Groot Meers hadden  recht op een perceel (ondanks het verlies van hun heide aan Stein De inwoners van Meers konden hun heiperk bereiken via de Schaarstraat. Echter na de aanleg van het Julianakanaal  zou dat een omweg via de Dikke Stein gaan betekenen. Dat is de reden dat er bij de brug van Elsloo een tweede toegang werd aangelegd, nu is dit een voetpad. De percelen tussen Elserheggen en Steinderweg langs het Meldert werden “Maeserhei” genoemd.

Ondanks de extra voor de inwoners van Meers aangelegde oprit, werd hun weg naar de heide toch een hele lange weg.  De brug over het  Julianakanaal welke in 1940 was verwoest, werd pas in 1963 hersteld.  Onder aan de Maasberg lag toen een veer.  

Het  Heiveld (in de Hei)
Het aandeel van Elsloo in de heide werd begrensd door de landweer, de Steinderweg (vanaf de spoorwegovergang tot aan de Koolweg), de Mauritsweg, (ongeveer) de autoweg, de veldweg voor de wallen van Stein en tenslotte het Meldert tot aan de Drie Kuilen. Midden door dit gebied loopt de Steinderweg (voorheen Meldertweg ). Het gedeelte tussen autoweg en Steinderweg had de deelnaam “Zestig roeden (rooi)”. Nu is dit het bedrijventerrein.

Het gedeelte tussen Koolweg, Elserheggen en Steinderweg werd  “Aelserhei” of  “Heiveld” (vandaar ook Heiveldstraat) genoemd. Door dit gebied liepen diverse rechte ontginningswegen en voetpaden. Deze voetpaden (smokkelpaadjes genoemd) vervulden een belangrijke functie in het verkeer tussen de heide omringende dorpen. Over deze wegen en voetpaden ging men o.a. naar Neerbeek, Geleen (Krawinkel, Lutterade) en Sittard.  
De hoofdwegen door de heide waren “de oude Postbaan” (nu Sanderboutlaan), onderdeel van de oude verbinding Maastricht-Roermond en het verlengde van de Koolweg via de Mauritsweg, over het huidige DSM terrein naar Sittard.  

In de Groenewald
Rond de kruising Koolweg en Steinderweg werden in de loop der tijd diverse huizen gebouwd. De bewoners hiervan werden  “die oet de hei” genoemd. In een van die huizen was een cafe gevestigd waarvan de uitbaatster uit het Moezelgebied afkomstig was. Naar een naast het cafe gelegen bosje noemde ze het Cafe “Im Grünewald”  wat Groenewald werd. Later, toen het cafe er al niet meer was, noemde men het stuk Steinderweg tussen Elsloo en Stein  “onger in de Groenewald”.  Ofschoon ze eigenlijk net niet in dit gebied gelegen heeft, kreeg de Scholengemeenschap in Nieuwdorp de naam "Groenewald".