Skip to main content

Historie

In de 90-er jaren heb ik in het Elsloose huis-aan-huis blad “de Wegwijzer” een serie gepubliceerd die ik “Over velden en wegen” noemde. In deze serie trachtte ik niet alleen toponiemen (lokale benamingen) te verklaren, maar ook de ontwikkeling tot heden met betrekking tot de wegen en velden rond Elsloo.

Deze serie is blijkbaar veel mensen in het geheugen gebleven, ook bij de redactie van elsloo.info. Zij vroegen mij of ik de serie niet opnieuw wilde publiceren op hun website. Hierin heb ik toe gestemd, alleen is de opzet iets anders.

Ik wil in de nieuwe rubriek niet alleen velden en wegen behandelen maar ook andere onderwerpen zoals de achtergronden van families, huizen, verenigingen  enz. maar zeker ook vragen van lezers over wat wij  “Aelserlogie” (alles aangaande Elsloo) noemen.

Het doel van deze rubriek is om de huidige generatie door meer te informeren over het verleden het besef bij te brengen dat het heden in de toekomst ook ooit als verleden de basis van het  heden zal zijn. Wij dragen aldus een grote verantwoording voor het heden van de volgende generaties.
Deze gedachten vormen de basis voor de in dit kader geplaatste rubrieken op elsloo.info. Met andere woorden: hoe is het zo gekomen en hoe zal het verder gaan?


Guus Peters
Streekhistoricus, Publicist en Gids

Deel 7. Aanleg Julianakanaal: slot

  • Afbeeldingen | Bronnen ©: kleurenfoto's Guus Peters. Zwart-wit foto's en ansichtkaarten uit de collectie van Streekmuseum Elsloo.

Eerst lag de Dikke Stein midden op de weg. Het café er achter is er nu naar vernoemd: café De Dikke Stein. De oorspronkelijke naam van het cafe was echter “Neerlandia”. 

Elsloo 1943. De eertijds op de Berg geconcentreerde bebouwing heeft zich uitgestrekt langs de Stationsstraat en Koolweg. Het centrum wordt gevormd door de kruising “aan het Heilig Hart”. Nieuwe straten zijn de Julianastraat, (oude) Jurgenstraat en Schoolstraat. De uitbreiding is natuurlijk niet alleen te danken aan de afbraak van de Berg. Ook zonder de afbraak had het dorp zich vermoedelijk langs de Stationsstraat en Koolweg uitgebreid. Het was niet alleen het kanaal dat het dorp in beweging bracht, ook de uitbouw van de hele streek tot woon en verzorgingsgebied voor de mijnwerkers van de Staatsmijn Maurits zorgde voor grote veranderingen op alle fronten.   

Bouwtekeningen:
Indien men naar de nieuw gebouwde huizen van de voormalige Berg-bewoners kijkt,
valt het op dat ze ongeveer allemaal dezelfde stijl hebben. Het lijkt erop dat er een basistekening heeft bestaan die steeds met varianten opnieuw gebruikt is. Veel van de huizen die toen gebouwd zijn hebben ook hetzelfde portaal.

      

 

De kanaalweg naar Geulle, die ook aan de andere kant van het kanaal naar Geulle aan de Maas loopt. Officieel respectievelijk de Oostelijke en Westelijke Kanaalweg.
Deze wegen waren een hele verbetering in de verbinding met dit buurdorp. Voorheen was die gebrekkig. Toen  was er in het Maasdal alleen een voetpad door de beemden naar Geulle aan de Maas. Karvrachten naar Geulle aan de Maas moesten via de Eikskensweg over Catsop gaan, om dan in Hussenberg of Snijdersberg (zeer steile hellingen) weer af te dalen. Hoge wagens met (verkocht) hooi of stro die naar Geulle moesten, konden ook niet door de holle Eikskensweg. Die moesten zelfs via Beek gaan ! 

De bocht van Elsloo, voordat de verbreding van deze bocht werd uitgevoerd.

De bocht van Elsloo in het kanaal is in 2014/2016 verbreed om het kanaal geschikt te maken voor de duwvaart van grote containerschepen. Meer foto's en info op dit blog >
Ook elders op deze site meer info over de werkzaamheden aan het Julianakanaal nabij Elsloo.

Ook tussen Geulle en Elsloo is in 2018/2019 een passeerstrook voor schepen aan de westkant aangelegd door middel van damwanden. Zie artikel Maaswerken.
De aanzien van de beemden is helemaal veranderd door het uitgraven in het kader van de Grensmaas (kiezelwinning) Uiteindelijk zal dit zich in "natuur" terug betalen maar voor het zover is “zal d’r nog jehel get water door de Maas aaf gaon”.

Misschien wordt over 50 jaar deze vastlegging weer opgepakt om dan een vergelijking met veranderingen te maken. Het heden is tenslotte de geschiedenis van de toekomst. Aan ons de plicht om die kennis over te dragen. We hopen dat deze beschrijving hiertoe kan bijdragen.

Geen reacties

Julianakanaal

  • Laatste update op .

Deel 6. Aanleg Julianakanaal: de opening

  • Afbeeldingen | Bronnen ©: kleurenfoto's Guus Peters. Zwart-wit foto's en ansichtkaarten uit de collectie van Streekmuseum Elsloo.

Uiteindelijk is het zover. In 1935 wordt het Julianakanaal geopend. De fanfare, de kinderen met vlaggetjes etc. staan klaar om Juliana te begroeten. De teleurstelling was groot. Het regende en Juliaantje kwam niet naar buiten. Mijn moeder, een van die kinderen, heeft haar dat nooit vergeven......

Fotomateriaal op deze pagina: kleurenfoto's Guus Peters. Zwart-wit foto's en ansichtkaarten uit de collectie van Streekmuseum Elsloo.

Foto uit collectie van Streekmuseum Elsloo

De foto geeft ook een mooi beeld van de oorspronkelijke, sierlijke brug over het kanaal. Bij de inval van de Duitsers in mei 1940 werd de brug opgeblazen om de opmars te vertragen. Na de oorlog is deze niet hersteld maar gebruikt om de bruggen van Stein en Geulle te repareren. Vandaar dat er tot 1964 onder aan de Maasberg een veerpont heeft gelegen. 
Verder kan men zien dat de weg richting Meers omhoog loopt, terwijl die nu omlaag loopt. Het hoogteverschil was een restant van de oude Scharberg. Die is later afgegraven en met dat materiaal werd de bocht bij het kasteel van Stein breder gemaakt.

Ben Tramper. Geplaatst: 25-03-2004

Langs het water zwaaien naar Juliaantje

BORN - Op heel jonge leeftijd trok prinses Juliana met haar ouders of alleen door Nederland en woonde zij allerlei officiële plechtigheden bij. De filosofie van moeder Wilhelmina was dat het volk de toekomstige koningin moest leren kennen. Terug naar deze provincies. Vandaag: Limburg.

De 33-jarige sluiswachter Roy Peters voelt er weinig bij, de 87-jarige timmerman Guus Claessen (Gus van Klaose oet Aelse ! red.  ) juist veel: het kanaal dat een krijtstreep door het donkere Zuid-Limburg trekt, werd in 1935 geopend door de vrouw naar wie het is vernoemd, prinses Juliana. „Ik zal het nooit vergeten”, zegt Claessen. „We stonden met z’n allen op de dijk te zwaaien naar het koninklijk gezelschap dat in een prachtige boot voorbij voer.”
In zijn kantoor op het sluizencomplex in Born, halverwege het kanaal, heeft Peters een map met historische foto’s van de openingshandeling van het 35 kilometer lange kanaal. Maar de vergeelde plaatjes zeggen hem niet zo bijster veel. De sluiswachter had met de overleden prinses niet zo’n band als hij met de jongere leden van het Koninklijk Huis heeft. „Toen Beatrix de plaats van Juliana innam, was ik 9 jaar. Ik ken Juliana eigenlijk niet. Pas nu, nu ik de verhalen over haar lees, kom ik erachter welke plaats de prinses bij de oudere generatie had. Iemand schreef dat ze een moeder des vaderlands was. Mooi gezegd.”

De sluiswachter opent de deuren van de middensluis om een Belgische olietanker doorgang te verlenen. Het schip is onderweg van Maasbracht naar Luik. De schipper denkt ongeveer een uurtje nodig te hebben voordat hij de volgende sluis in het Julianakanaal aandoet.
De schepen die het Julianakanaal bevaren, komen halverwege het kanaal bij het pittoreske plaatsje Elsloo. Hoog op de berg, verscholen achter het gebladerte van bomen, staat de Augustinuskerk. Daarachter ligt de Julianastraat. Iets verderop, in een klein huisje, woont de 87-jarige Claessen, die als jeugdige timmerman destijds bij de aanleg van de waterweg betrokken was.

De Limburger, die de prinses steevast met Juliaantje aanduidt, herinnert zich het werk van toen als de dag van gisteren. „Het uitgraven van het kanaal was een enorm project, te vergelijken met de aanleg van Betuwelijn. Er werd keihard gewerkt. Er waren twee ploegen. Zij gingen dag en nacht door, twaalf uur op, twaalf uur af. Bij Elsloo hadden we dikke pech omdat het grondwater steeds omhoog kwam. Dat hinderde de baggeraars.”
De kroon op de werkzaamheden was de openingshandeling in september 1935. „Juliaantje voer met haar ouders, koningin Wilhelmina en prins Hendrik, en een korps van hoogwaardigheidsbekleders op een prachtig schip voorbij. Ze voeren van Maastricht naar Maasbracht. Wij stonden op de kant, samen met de kinderen van school. We zongen liederen, we riepen „Oranje boven” en we zwaaiden met vlaggetjes. Juliana is in Limburg geweldig geliefd geweest. Ze kwam hier geregeld bij gouverneur Houben.”

Ook Harry Rouvroye stond destijds op de dijk. „Het was ijskoud. Van de prinses konden we nauwelijks een glimp opvangen”, vertelt de 75-jarige inwoner van Elsloo. In een klein museum, op de rand van de berg, heeft Rouvroye een aparte zaal over het Julianakanaal ingericht. Voor het dorp zelf was de aanleg ingrijpend: meer dan de helft van alle woningen moest tegen de vlakte. Het gevolg was dat de kerk niet langer in het centrum, maar aan de rand van Elsloo stond.
Het kanaal was volgens Rouvroye nodig voor de afvoer van kolen uit de mijnstreek. De schepen konden niet over de Maas, omdat België niet toestond dat de grensrivier meer dan 2,5 meter zou worden uitgediept. Daarop nam de Nederlandse regering het besluit een nieuwe waterweg aan te leggen, pal naast de Maas. Niet alleen de openingshandeling, maar ook het startschot voor het werk werd in 1925 door Juliana gegeven. „Ik vermoed dat die activiteit haar eerste optreden in het openbaar was.”

Foto’s van de gebeurtenissen zijn er nauwelijks. Een plaatje dat ooit door Rouvroye uit de oude doos werd opgevist, toont alleen de rug van de prinses.
In 1961 kwam Juliana opnieuw naar het kanaal. Ze bezocht allerlei dorpjes, waaronder Elsloo. „De burgemeester nam Hare Majesteit mee naar de brug. Die was in de Tweede Wereldoorlog verwoest, maar wegens geldgebrek nog steeds niet herbouwd. Wat zij na dat bezoek aan Elsloo precies heeft gedaan weet niemand, maar binnen een jaar hadden we een nieuwe brug.”

Rouvroye had ooit een persoonlijk gesprek met prinses Juliana en prins Bernhard. Dat was tijdens een ontmoetingsdag met oorlogsveteranen en oud-verzetsstrijders, ongeveer vijftien jaar geleden. De Limburger was uitgenodigd wegens de koeriersdiensten die hij tijdens de oorlog had verricht voor zijn vader, een van de leidende figuren uit het verzet. Rouvroye zwom destijds geregeld het kanaal over om boodschappen naar de geallieerden te brengen.
„Op Paleis Soestdijk had ik een kort gesprekje met de prinses. Ik vertelde haar dat ik als jochie in 1935 op de dijk had staan zwaaien en dat ik zo teleurgesteld was omdat ik haar niet had kunnen zien. U bleef binnen, in de kajuit, zei ik. Waarop zij heel spontaan reageerde: Ja, maar weet je nog dat het op die dag steenkoud was? Zo’n reactie was typerend voor Juliana.”

 

 

Gedenkboek 1934

In 1934 werd bij gelegenheid van de opening van het Julianakanaal ook een Gedenkboek uitgebracht van bijna 100 pagina's.

+ Je kunt het hier lezen/downloaden ⇢

1934 Herdenkingsboek Opening Julianakanaal

 

In het begin was het water kraakhelder. Men kon tot op de bodem kijken. (Foto uit de collectie van Streekmuseum Elsloo)

Prentbriefkaart Hub Leufkens (copyright onbekend, zie disclaimer beneden)

Afbeelding: Elsloo 1935.  Direct na  het gereedkomen van het  kanaal. De gemeente Elsloo (inclusief Groot Meers) telde op 1 januari 1934 in totaal 2839 inwoners.

(Ansichtkaart uit de collectie van Streekmuseum Elsloo)

Foto: 1949. Een totaaloverzicht. Men ziet het afgraven van de hoogte aan de andere kant van de brug (die er dan niet meer is, de oorspronkelijke brug werd in de oorlog opgeblazen ivm de verdediging door de Nederlanders van de Maasovergang) Onder aan de Maasberg is een tijdelijke veerdam gemaakt.  Duidelijk tekenen zich de nieuwe verbindingswegen naar Geulle en Stein af.

Afbeelding: 1935 detail m.b.t. Julianakanaal.  ( Samenvoeging van twee kaarten 1935) Blijkbaar heeft een oudere kaart als basis gediend, want  als men goed kijkt, kan men zien dat in stippellijn de de oude omvang van de vijver nog in het kanaal is ingetekend.

(Foto uit de collectie van Streekmuseum Elsloo)

Foto: Zomer 1940. Men heeft de goede kleren aan; het is dus waarschijnlijk zondag. Gerrit van de Pos komt de Maasberg opgelopen met in zijn hand een keteltje melk van bij de Meule. Links staat Reubsaet met sigaar. De jongen met het kind op de arm is Harrie Houben (van de slagerij). (Foto uit de collectie van Streekmuseum Elsloo)

Foto: Na afronding van de werkzaamheden waren de hellingen nog kaal. Vanaf de Berg had men toen schitterende vergezichten over het Maasdal, die in de folders van EBAD-tours als "bijzonder" werden vermeld. (Foto uit de collectie van Streekmuseum Elsloo)

Foto: Hetzelfde punt. De begroeiing ontneemt nu echter vanaf de Berg in de zomer nagenoeg alle zicht op het Maasdal. Er is nu een gedeelte gekapt, maar dat geeft nog maar beperkt zicht.

Foto: Beperkt “kijkgat” op de Berg in de zomer.

Terwijl men in de winter een prachtig volledig uitzicht over het Maasdal heeft.

Foto: De Dikke Stein werd gevonden tijdens het graven van het kanaal. Toen kon hij nog door de kinderen als “roetsjbaan” gebruikt worden.

Hij is nu naar rechts verplaatst en gekanteld. Nu dus niks meer te  “roetsje”

elsloo julianakanaal veerpont 1200x600

(Ansichtkaart uit de collectie van Streekmuseum Elsloo)

Rechten beeldmateriaal derden
Wij hebben alle mogelijke moeite gedaan om, daar waar uit een andere bron beeld is overgenomen, deze bron te achterhalen met het doel een en ander auteursrechtelijk correct af te wikkelen. Mocht een rechthebbende zich door publicatie op deze website niettemin in zijn belangen geschaad voelen, dan verzoeken wij deze belanghebbende contact op te nemen met Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

1 reacties

Julianakanaal

  • Laatste update op .

Deel 5. Aanleg Julianakanaal: het graafwerk begint.

  • Afbeeldingen | Bronnen ©: kleurenfoto's van Guus Peters. Zwart-wit foto's komen uit de collectie van Streekmuseum Elsloo en Beeldbank Amsterdam.

 

Het grote graafwerk begon achter Elsloo richting Stein. Tussen het  dorp en de Maas had men een spoorlijn aangelegd om de grond af te voeren waarmee op het maaiveld de dijken richting Maastricht aangelegd werden. (© Aviodrome Lelystad)

Het eerste pand dat werd afgebroken was het café van organist Janssen. Tussen de Maas en het graafwerk ziet men nog waar het lag. De familie Janssen bouwde toen café Neerlandia (nu De Dikke Stein). Dat ziet men “hagelnuu” liggen op de hoek van de Julianastraat, rechts achter de kerk.

Op deze foto ziet men ook op de achtergrond de gigantische graafmachine die het meeste graafwerk heeft gedaan (het kanaal is echt niet met de "schöp" gegraven). Deze graafmachine liep op een spoorlijntje. Hieronder filmbeelden van het graafwerk in 1930.

 

De banen waarover de graafmachine heeft gelopen zijn nog goed zichtbaar, dat zijn de “trappen” in de helling

Dit “monster” heeft de Scharberg afgegraven. Achter de machine ligt een tweede spoor voor de afvoer van de grond per trein.

In december 2008 bezochten 2 bezoekers uit Drente het Streekmuseum in Elsloo. Hun vader had aan het kanaal in Elsloo gewerkt. Ze hadden ook nog wat foto's van hem bij zich. De 2 bezoekers waren broer en zus Dik. Hun vader is na de werkzaamheden in Elsloo teruggaan naar Drente en daar boerenknecht geworden en nooit meer ergens anders naar toe gegaan.

Broer en zus Dik op de brug bij Elsloo op zoek naar de verhalen van hun vader over het kanaal.

Foto's hierboven: een indruk van de werkzaamheden aan het kanaal.

Het kanaal achter Elsloo is al behoorlijk uitgediept en ook de aanleg van de dijken naar Geulle vordert. De huizen worden afgebroken. Onder aan de Maasberg is een dam aangelegd om de verbinding naar het Veer en de beemden in stand te houden.

De huizen staan leeg en zijn rijp voor de sloop. Alleen het veerhuis van Es is nog intact. De familie van Es heeft zich lang tegen onteigening verzet.

Vanuit dezelfde standplaats een beeld aan de voet van de Maasberg. Van het huis boven de houten keet kan men rechts op de voorgaande foto nog net het raam van zien.

Beide foto’s aan elkaar geknutseld levert dit totaalplaatje op.

Later werd het door ons gewenste totaal beeld wel gemaakt,  maar net te laat. De huizen zijn al nagenoeg afgebroken.

 

de situatie anno 1905 (samenvoeging van 2 kaarten)

Afscheid van woonplaats en van een tijdperk.

Resten van een inheemse nederzetting uit de Romeinse tijd werden door Dr Beckers uit Beek blootgelegd. De Scharberg moet ooit een markant onderdeel van de hoge Maasoever zijn geweest. Een strategisch punt bij uitstek. De Maas had al echter voordat men het kanaal groef hier een flink deel van afgespoeld en bewoningssporen uitgewist. Afbeelding: Streekmuseum Elsloo

Tijdens de afgraving kwam ook  “de laag van Elsloo”  bloot te liggen. In deze laag bevinden zich fossiele resten van vissen uit een oerzee. De mensen noemden alles “haaitanden”. In het Streekmuseum Elsloo kunt u een collectie zien. (Foto uit de collectie van Streekmuseum Elsloo)

 

De brug met bogen zal in WO2 door Nederlandse soldaten opgeblazen worden om de Duitse doortocht naar België te hinderen. Tot 1964 heeft Elsloo geen brug meer. Vervoer over het kanaal naar de beemden aan de Maas gaat via een veerpont. Bekend is de “bocht van Elsloo”. Wegens beperkingen voor het toegenomen goederenverkeer is de bocht tussen 2013 en 2020 verbreed.

De brug in aanbouw. Goed is te zien dat de kanaalbodem hier is opgebouwd uit een betonlaag bedekt met asfalt. Ook ziet men een afwateringsput om het grondwater op te vangen; nu bedekt met ijzeren deksels. In de ondergrond zijn ze verbonden met een afvoerpijp die bij het kasteel in Stein uitkomt.

Niet alleen Rijkswaterstaat was actief. Ook de Nederlandse Spoorwegen. Tegelijk met het kanaal groeven zij aan de oostkant van de spoorlijn in het Armsterveld naar de sterke bronnen van de Roeschert (onderdeel van de Hemelbeek). Die dreigden het spoor te ondermijnen. Het materiaal dat uit deze uitgraving kwam, werd met een wissel in de hoofdlijn (er was toen maar een spoor) met treintjes links en rechts van de Hemelbeek voor de tunnel in het Maasdal gestort. Links zand, rechts kiezel. De huidige Zendjberg en Keezelberg in het bos bij de “Duuker”.

Links de Zendj, rechts de Keezelberg. Ooit was dit de speelplaats voor de jeugd. Ideaal om vlag verovertje te spelen en dammen te bouwen. En nu nog steeds in hete zomers een geliefde koele plek om met kleine kinderen te vertoeven.

Geen reacties

Julianakanaal

  • Laatste update op .

Deel 4. Aanleg Julianakanaal. Op de Berg, toen en nu

  • Afbeeldingen | Bronnen ©: kleurenfoto's Guus Peters. Zwart-wit foto's en ansichtkaarten uit de collectie van Streekmuseum Elsloo. ©

 Elsloo omgeving topografisch 1925

 

Elsloo topografisch 1925 

 Zo lag het dorp en omgeving er in 1925 bij. Eigenlijk was het toenmalige gemeentehuis aan de Raadhuisstraat het laatste huis van de kern Elsloo. Verder lagen aan de onverharde Stationsstraat tot aan de overweg Beek-Elsloo verspreid een 20-tal woningen. En enkele woningen aan de Kaakstraat richting Catsop. Voor de rest waren er alleen onverharde wegen zonder bebouwing, zoals de Koolweg, Driekuilenweg en Elslooër Heggen (nu Dorine Verschureplein, Bandkeramiekersweg)
Dat was Elsloo in 1925!

Om een en ander inzichtelijk te maken,  zullen we de afbraak en voortgang aan de hand van een chronologische reeks foto’s weergeven. Eerst zullen we een beeld geven van het nog bestaande gedeelte van de oude kern rond 1925, voor de herkenbaarheid  plaatsen we  eronder recente foto’s gemaakt vanuit ongeveer dezelfde standplaats.

 

De onverharde, uitgespoelde Maasberg

 

Foto van de laatste processie om de oude Berg. Men ziet de fanfare en andere verenigingen met vaandel. Het huis met de hoge spits is nu het laatste huis van de straat. 

 

Kinderrijke buurt op trappen Schippersbeurs. Foto komt uit een tijdschrift.

Op de kop van de Maasberg. In afwachting van de processie.


Nog eens de kop van de Maasberg met rechts de Schippersbeurs. Op de achtergrond In de bocht het huis van de families  Ruyl – Leunissen en Römers-Ruyl.

 

 

Huis van de families Ruyl – Leunissen en Römers-Ruyl vanuit de Maasberg gezien.

 

St Augustinuskerk

Onder: Het kasteel met op de achtergrond daken van de “ Auwe Berg”. Op de voorgrond liggen schanssen, gemaakt van snoeihout om bakovens te stoken voor brood en vlaaien.

 Klik hier voor foto ⇢ Fotorechten berusten bij Fotocollectie Spaarnestad

 

Foto van kasteel en dorp met op de voorgrond de Wiert.

 

 

Het veerpont op de Maas

dezelfde locatie nu

Voor de goede orde: het Maaswater stond vroeger (ook in de zomer) hoger dan nu. Daardoor was de oever minder steil.  O.a. door België worden nu grote hoeveelheden water via het Albertkanaal aan de Maas onttrokken. Vandaar ook dat pas in 1948 het oude kasteel in de Maas voor het eerst boven water kwam. Dat was toen “wereldnieuws”. Een grote ontdekking...! De “Aelsenaere” waren helemaal niet verrast. Natuurlijk wist men dat er een kasteelruïne in de Maas lag.

Klik hier voor foto ⇢ Fotorechten berusten bij Fotocollectie Spaarnestad

Foto boven: Nogmaals het veerpont, nu met schuilhut voor de veerman op het pontje.

Foto onder: Dezelfde locatie tot april 2010, toen zijn de huizen van buurtschap de Hal gesloopt ten behoeve van de Maaswerken. 

Onder: Een hele oude foto met veerpont en zicht op De Hal, uit de collectie van Harie Rouvroye

 Collectie Harie Rouvroye veerpont Elsloo

 

Fragment kaart 1895

 

Detail luchtfoto naar het noorden. 

Het grote gebouw naast de kerk is de school. Het huis rechtsachter de kerk heeft het overleefd. Dat bestaat nog. Eigenlijk zou ook dit afgebroken worden, maar het werd echter door Rijkswaterstaat gebruikt als tijdelijk kantoor. Tot afbraak is het niet meer gekomen. Tot in de jaren 70 is dit huis nog eigendom van Rijkswaterstaat gebleven.
Alle huizen op deze foto werden afgebroken. Overzichtbeelden van deze straten tussen de huizen zijn ons niet bekend. Wel werd ook toen al de omgeving van de Maasberg  vaak op de gevoelige plaat vastgelegd. Dit gedeelte was blijkbaar niet zo interessant.

Nog een foto van het gebied naar het zuid-westen. Hier ziet men ook goed dat hoe kort het oude Elsloo op de Maas lag. Aan de overkant het veerhuis Op de Hal.

Foto genomen uit de kerktoren. Een geheel ander zicht over de “Auwe Berg “

Het huis van de smid Driessen, Op de Berg. Tussen de twee electriciteitspalen kan men de dorpspomp zien (dezelfde als nu nog op de hoek Kaakstraat-Dorpstraat (de Kaak) staat. Dit huis was voordat de familie Driessen vanuit de Schipperbeurs hier naar toe verhuisde, de pastorie. Pastoor Willems was de laatste pastoor die hier woonde. (foto Jan Pijpers)

De “Auwe Berg” nu vanaf de brug over het Julianakanaal kijkend richting zuiden, Maastricht

Het tracé richting noorden (Stein), gezien vanaf de brug.

 

De brug over de Molenbeek.  Deze foto is gemaakt vanuit het zuiden van het veerhuis onder de Berg.  Op de achtergrond zijn de toren van de St Augustinuskerk en huizen van Op de Berg nog net zichtbaar. Op de “bleik” langs de beek ziet men nog net tussen de bomen wasgoed liggen te bleken.  Het bruggetje is de toegang onder aan de Maasberg naar de beemden.  Dat lag over de Molenbeek. Dat is de beek die nu vanaf het kasteel onder het kanaal door naar de Maas loopt.

Deze foto gemaakt vanaf dezelfde plaats als de vorige foto.

Verreweg de mooiste foto van de oude Berg. Rechts voor het kasteel is het veerhuis dat men later op de foto’s ziet als het huis dat tijdens de aanleg nog midden in het kanaaltracé staat. Men ziet in het midden de grenspaal staan. Deze staat nog op precies dezelfde plaats aan de Maas. De kinderen staan op de rand van de Maasoever.

Foto vanaf dezelfde plaats. Als oriëntatiepunt dient hier de grenspaal in het midden van beide foto’s. Op deze plek wordt nu het jaarlijkse Conincx Pop festival gehouden.

Cor van de Acker schilderde op basis van deze foto dit prachtige schilderij. Dit hangt nu in Streekmuseum de Schippersbeurs.

Reconstructie van de  “Auwe Berg” in recente foto.

Geen reacties

Julianakanaal

  • Laatste update op .

Deel 3. Aanleg Julianakanaal: De Berg en zijn bewoners

  • Afbeeldingen | Bronnen ©: kleurenfoto's Guus Peters. Zwart-wit foto's en ansichtkaarten uit de collectie van Streekmuseum Elsloo. ©

Zoals opgemerkt, velen vragen zich nu af hoe de Berg er uitzag en wie er toen woonden.
Om te beginnen zullen we aan de hand van een tekening en inwonerslijst die gemaakt is door Louis Schreurs de situatie in 1925 weergegeven. De lijst is ook een bloemlezing van oude Elsloose familienamen.

Afbeelding: Op dit kaartfragment (getekend door Louis Schreurs)  ziet men duidelijk in rood de panden die afgebroken werden. In geel de nu nog bestaande panden. Bron: Streekmuseum de Schippersbeurs

Hieronder geven we de namen weer van de bewoners (dat hoeven overigens niet de eigenaars te zijn) op het moment van onteigening in 1927. Onder iedere naam geven we de bewoners weer die op een lijst t.b.v. van de postbestelling tussen 1918 en 1921 is opgemaakt (bewerkt door Louis Schreurs). Deze bevat meer naamdetails en beroepen.  Ook hebben wij het huidige huisnummer erbij geplaatst. Het kan voorkomen dat er namen niet overeenkomen met de namen op de postlijst . Tussentijds heeft er dan een mutatie in bewoning plaatsgevonden. Globaal geven we ook de straten weer waar de  bewoners (voor zover nu bekend ) naar toe zijn verhuisd.

Omvang van het dorp: In 1927 was Elsloo ongeveer even groot als in 1918.
In 1918 bestond het dorp uit:
Elsloo: 178 huizen, 1 kerk, 1 school, 1 gemeentehuis.
Catsop  80 huizen
Terhagen 13 huizen
Groot Meers : Niet bekend. Hiervoor moet de lijst nog uitgewerkt worden

Voor het kanaal werden in Elsloo afgebroken:
-    43 huizen
-    1 school
-    1 gemeentehuis

In totaal dus ongeveer 1/4 van de toenmalige huizen van Elsloo.
Het aantal afgebroken huizen was ongeveer even groot als het nog bestaande aantal huizen in de huidige Dorpstraat, Maasberg en Op de Berg samen.

Overzicht van bewoners: de geel gearceerde nummers verwijzen naar het kaartje hierboven.

Niet afgebroken:

Maasberg 1:
Fam. Van Es-Lemmens #Lijst 1918-1921# Mathijs Hubertus van Es en Anna Maria Hubertina Lemmens # herbergier-winkelier
is nu genummerd: Maasberg nr 9
Maasberg 2:
Fam Reubsaet-van Es #Lijst 1918-1921# Peter Hubert Lemmens en Maria Elisabeth Fredrix # landbouwer 
nu: Maasberg nr 9 Achterhuis

Maasberg 3:
Fam Janssen Fredrix #Lijst 1918-1921# Johannes Hendrikus Janssen en Maria Catharina Fredrix # mijnwerker
Fam Fredrix-Reubsaet # Franciscus Hubertus Fredrix en Anna Maria Reubsaet# mijnwerker
nu: Maasberg 8

Maasberg 4:
Weduwe Vaessen-Smeets #Lijst 1918-1921# Jan Antoon Hubert Vaessen en Maria Mechtild Smeets # winkelierster
nu: Maasberg 7

Maasberg 5a:
Fam Martens-van Es #Lijst 1918-1921# Joannes Leonardus Wilderjans en Anna Philomena Penders # landbouwer
nu: Maasberg 6, “de broewerie”

Foto: 1929 Verzamelde bewoners bij de brouwerij in de Maasberg, toen met huisnummer 5a en tegenwoordig Maasberg 6 (Foto uit de collectie van Streekmuseum Elsloo)

Maasberg 5b:
Fam van Es-Smeijsters #Lijst 1918-1921# Geen tweede bewoner vermeld
nu: Maasberg 6

Maasberg 6:
Fam Fredrix-Achten #Lijst 1918-1921# Willem Fredrix en Maria Sophia Geelkens #
nu: Maasberg 5

Maasberg 7:
Fam Decker-Dohmen #Lijst 1918-1921# Henrikus Decker – Barabara Dohmen # mijnwerker (stoker)  
nu: Maasberg 4

Maasberg 8:
Weduwe Lenssen-Penders #Lijst 1918-1921# Franciscus Hubertus Lenssen – Anna Maria Leonia Penders # molenaar
nu: Maasberg 1

Maasberg 9: Kasteel (Fam Jurgens)

Maasberg10: de Muziekzaal (voormalige woning rentmeester)

Foto: Kinderen uit oud Elsloo in 1929 op de trappen van de Schippersbeurs. Die overigens toen niet zo heette. Men sprak over de “oude beurs”. (Foto uit de collectie van Streekmuseum Elsloo)

Niet afgebroken op de Berg (boven de helling):

15. Fam Beckers Smeets (huis Ora et Labora)#Lijst 1918-1921# Lambertus Beckers Maria Hubertina Smeets # Spoorwegwerker

16. Fam Gouder de Beauregard Lemmens (Schippersbeurs) #Lijst 1918-1921# Lamber Gouder de Beauregard – Mechtilde Lemmens # Mijnwerker #
nu: Op de Berg  7

17. Wed Schepers Cremers #Lijst 1918-1921# Jan Hubert Dobbelstein – Maria Christina Cremers  + Nicolaas Schepers – Maria Margaretha Cremers #beiden sigarenmaker #
nu: Op de Berg 6

17a. Fam Cobben Vrancken #Lijst 1918-1921# Jan Hubert Cobben – Maria Gertrudis Vranken # dagloner
nu: Op de Berg 4

Foto: Mina van Sjengske Cobben (Foto uit de collectie van Streekmuseum Elsloo)


18. Fam Martens #Lijst 1918-1921# Joannes Hendrikus Pesch – Cornelia Vranken (weduwe) # landbouwer #
nu: Op de Berg 4

19. Johannes Pesch  #Lijst 1918-1921# Is dan onverdeeld met nummer 18

20. Fam Brorens Wanten #Lijst 1918-1921# Willem Hubert Brorens – Cornelia Elisabeth Wanten # spoorwegwerker #
nu: Op de Berg 3

21. Fam Achten Hermans #Lijst 1918-1921# Pierre Joseph Achten – Maria Elisabeth Hermans # Landbouwer (geboren te Visoul, Wallonie) #
nu: Op de Berg 2

22. Fam Cobben Janssen #Lijst 1918-1921# Hubertus Cobben – Maria Barbara Josephina Janssen # mijnwerker
nu: Op de Berg 1

Foto: Echtpaar Achten, op de Berg bij hun 40 jarig huwelijk. (Foto uit de collectie van Streekmuseum Elsloo)

Afbeelding: Afgebroken Onder de Berg (in het Maasdal)

11. Fam van Es Smeets, #Lijst 1918-1921# Joseph Hubertus Van Es – Maria Philomina Smeets  # (Onder de Berg) Veerman.
herhuisd naar Julianastraat

12. Fam van Es Opdenacker, #Lijst 1918-1921# Joseph Hubert  van Es – Maria Barbara  Opdenacker#(Onder de Berg) Mijnwerker.
Verhuisd naar Heirstraat  

Op de postlijst van 1918 komt hier Onder de Berg nog een woning voor. Voor kanaal aanleg al afgebroken ?
Mathijs Hubert Vranken – Anna Catharina Penders # Arbeider #

13. Fam Paumen Janssen, #Lijst 1918-1921# Nicolaas  Paumen  - Anna Catherina Janssen # (Onder de Berg).  Dagloner.
Verhuisd naar Koolweg

14. Wed Janssen Lemmens, #Lijst 1918-1921# Johannes Hendrikus  Janssen  - Anna  Elisabeth  Lemmens # Mandenmaker
Verhuisd naar  ?


Afgebroken Op de Berg :

23. Fam Peters Claessen: #Lijst 1918-1921# Chris(tiaan) Peters -  Maria Claessen # Metselaar.
alsmede: Augustin Joseph Peter Claessen – Maria Barbara Kicken # Landbouwer
Verhuisd naar Jurgensstraat  11



Foto: Kinderen Peters. 
Van links naar rechts Jaeke (Chrétien)  Pierre, Gus en Sjeng (vader van Guus Peters, auteur van deze artikelreeks). Josef staat er nog niet op. (Foto uit de collectie van Guus Peters)


24. Fam. Paulussen-Janssen: Lijst 1918-1921 # Christiaan Willem Janssen – Lucia Penders # Geen beroep
Verhuisd naar hoek  Schoolstraat / Raadhuisstraat

25. Niet vermeld. Waarschijnlijk schuur

26. Fam. Beckers - Reubsaet :Lijst 1918-1921# Christiaan Hubert Beckers -   Maria Christina Reubsaet # Landbouwer
Verhuisd naar hoek Jurgenstraat/Gavrestraat

27. Gemeentehuis

Foto: Het oude gemeentehuis. Niet echt indrukwekkend. (Foto uit de collectie van Streekmuseum Elsloo)


28. Lagere school:
Van de school is geen rechtstreekse foto van. Ook niet van het voorfront.  Dit was een openbare school zonder verdere toenaam. De nieuwe school werd de St Augustinusschool, die was Katholiek, maar daar is nog een hele schoolstrijd aan voorafgegaan voor het zover was.

Foto: De lagere school gezien vanaf de achterzijde. Op deze school zaten ook de kinderen van Groot Meers, die elke ochtend helemaal naar Elsloo moesten lopen en 's avonds weer terug (tussen de middag bleven ze over). Rond 1900 zaten er ook kinderen uit de Beligische buurgemeente Kotem hier op school. (Foto uit de collectie van Streekmuseum Elsloo)


29. Fam Eussen Corten  (de burgemeester) :
Verhuisd naar Julianastraat

30. St Augustinuskerk

Foto: St. Augustinuskerk, de oorspronkelijke kerk kende ook een rijk interieur. (Foto uit de collectie van Streekmuseum Elsloo)

Meer over de geschiedenis van de St. Augustinuskerk ⇢


31. Pastorie #Lijst 1918-1921# Gerardus Johannus Josephus Wouters # Pastoor

Foto: Net als rond het kerkhof, stond ook rond de pastorie een muur met een sierhek. Op de achtergrond ziet men een hoge muur als afscherming van de tuin van de pastorie. (Foto uit de collectie van Streekmuseum Elsloo)


32. Fam Ruyl - Leunissen #Lijst 1918-1921 # Peter Joseph Laurents Ruyl – Maria Sibella Leunissen # Schoenmaker
Kinderen bouwden  op Stationsstraat  Cafe Oos heim (Huub) en Slagerij (Fons) Harrie bouwde in de Jurgenstraat,  Sjef trok naar Maastricht en Frans begon in Meers een houtzagerij.

32a. Fam Römers-Ruyl: # Lijst 1918-1921# Was toen onverdeeld geheel met 32
Marieke was oudste dochter van 32. Bouwde op de Stationsstraat naast Slagerij Ruyl. Later werd de schuur links door zoon Sjef verbouwd tot woonhuis.

33. Fam Beckers Keulers : Lijst 1918-1921 # Peter Lambertus Beckers – Maria Catherina Keulers # Landbouwer
Verhuisd naar Jurgenstraat

34. Fam Visschers Martens: Lijst 1918-1921 # Hubert Joseph Visschers Maria Barbara Martens # Landbouwer
Verhuisd naar ?

35. Fam Lemmens Hermans: Lijst 1918-1921 # Jacob Hubert Lemmens Maria Catharina Hermans # Landbouwer  
Verhuisd naar ?

35a. Fam Scholtes Lemmens : Lijst 1918-1921 # Woning komt hier niet op voor
Verhuisd naar  Jurgenstraat 13

36. Fam Peters Meijers:  Lijst 1918-1921 # Jacob Meijers – Anna janssen (weduwe) #
Verhuisd naar Heirstraat
Opmerking voor de kanaalbewoners er gingen wonen zouden er Oostenrijkers in de huizen in de Heirstraat hebben gewoond. Die waren hier om omdat ze in de buurt (?) werkten. Info: Fie Peters

37. Hendrik en Louis Meijers: Lijst 1918-1921 # Onverdeeld met nummer 36
Verhuisd naar Heirstraat (vrijgezellen)

38. Fam Bours Smeets : Lijst 1918-1921 # Jan Bours – Anna Maria Hubertina Smeets # Dagloner.
Verhuisd naar ?

39. Fam Fredrix Bours : Lijst 1918-1921# Jan Theodoor  Bours # Dagloner
Verhuisd naar Gavrestraat.

40. Fa. Driessen - Penris: Lijst 1918-1921 # Reinier Christiaan Driessen – Maria Philomena  Penris # Landbouwer.
Verhuisd naar Stationsstraat-oost

41. Fam Janssen Lemmens: Lijst 1918-1921# Johannes Hendrikus Janssen – Anna Elisabeth Lemmens # Mandenmaker
Verhuisd naar Heirstraat




42. Fam Fredrix Notermans: Lijst 1918-1921# Jan Louis Fredrix  - Maria Mechtilde Notermans # Sigarenmaker
Verhuisd naar Gavrestraat.

43. Wed Lemmens Dassen: Lijst 1918-1921 # ? 
Verhuisd naar Jurgensstraat

44. Fam Driessen Claessen; lijst 1918-1921# Franciscus (Frans)  Hubertus  Driessen – Lucia Hubertina Claessen.  Smid
Op de Berg 38
Hun huis was eerst de Pastorie, welke daarvoor een boerderij was (oorspronkelijk kasteelbezit). De familie woonde eerst in de Schippersbeurs en verhuisde later naar de pastorie Op de Berg.  De patorie/smederij had een rijke historie. Eens was dit een boerderij van het kasteel waar broers van de kasteelheer woonden.
Een zoon verhuisd naar  Gavrestraat (smid)
Dochter met ouders naar Dorpstraat
Andere zoon naar Dorpstraat (koster)

Foto: De familie Driessen voor hun huis Op de Berg. (foto: Jan Pijpers)

44a. Fam. Maessen: Lijst 1918-1921# Leonardus Maessen – Maria Cornelia Hubertina Janssen # Landbouwer
Dochter bouwde grote witte boerderij op Stationsstraat (nu Vixia)  Willems-Maassen

45. Fam Martens Dewit : Lijst 1918-1921# Michiel Hubert Martens – Anna Maria Dewit # Landbouwer
Kinderen zijn verspreid gaan wonen  (?)

46. Fam Smeets Penris: Lijst 1918-1921# Joannes Smeets – Anna Catherina Penris #  
Verhuisd naar ?

47. Fam Meijers Vrancken: Lijst 1918-1921# Jan Mathijs Hubert Meijers  - Gertrudis Vrancken # Dagloner
Verhuisd naar Dorpstraat 29a (Achterhuis)

48. Fam Penders Lemmens: Lijst 1918-1921# Lodewijk Hubert Penders Anna Maria Lemmens # Landbouwer
Verhuisd naar Jurgensstraat

49. Pierre Smeets: Lijst 1918-1921# Pierre Smeets # Arbeider.
Verhuisd naar ?

50. Fam Penders Janssen:Lijst 1918-1921# Johannes Hubertus  Penders – Maria Elisabeth Janssen # Landbouwer  
Verhuisd naar Jurgensstraat

51. Fam Collard Steegmans:Lijst 1918-1921# Jacob Hubert Collard  Johanna Maria Steegmans # Landbouwer
Verhuisd naar Jurgensstraat

52. Fam Vaes Michon: Lijst 1918-1921# Petrus Vaes Catharina Maria Elisabeth Mischon # Arbeider
Verhuisd naar Kaakstraat

53. Fam Cuypers Kuppers (nog bestaand): Lijst 1918-1921 # onderwijzer
Verhuisd naar Stationsstraat

54. Fam Pesch Thomassen: Lijst 1918-1921# Mathijs Jan  Pesch – Joanna Maria petronella Thomassen # Sigarenmaker
Kinderen verhuizen naar Stationsstraat en bouwen woonhuizen en winkels op rij nabij Dorine Verschureplein

Foto: familie Penders, op de Berg (Foto uit de collectie van Streekmuseum Elsloo)

Foto: Nelke Pesch in de deur van haar winkel op de Berg (Foto uit de collectie van Streekmuseum Elsloo)

55. Wed Starmans Hartman: Lijst 1918-1921# Joannes Starmans – Hendrika Hartman # Weduwe Gepensioneerd Marechaussee
Hertrouwd met Charles van Hees en verhuisd naar Stationsstraat.              
Inwonend Op de Berg:
Herman Karel Bonekamp – Anna Maria Hubertina Josephina Feron # Postbode.

56. Wed Janssen # Lijst 1918-1921 # ?

57. Fam Beckers Schreurs: Lijst 1918-1921# Theodoor Hubert Beckers Maria Cornelia Schreurs #Landbouwer 
Verhuisd naar Heirstraat 12

58. Fam Fredrix Hoebrechts : Lijst 1918-1921# Ludovicus Hubertus Fredrix Maria Hoebrichs #Landbouwer
Gaan inwonen bij nummer 59

58a Fam Fredrix Jonkhout : # ?
verhuisd naar Stationsstraat – West

59. Fam Fredrix Reubsaet: Lijst 1918-1921# Franciscus Hubertus Fredrix -  Anna Maria Reubsaet # Mijnwerker 
Verhuisd naar Koolweg (winkel)



60a Fam  Ruyl Smeets: Lijst 1918-1921 # ?
verhuisd naar Julianastraat

60b Fam Ruyl Keulers: Lijst 1918-1921# ?
verhuisd naar Julianastraat

61. Fam Vrancken Demandt: Lijst 1918-1921# Theodoor Mathijs Hubert Vrancken – Anna Elisabeth Demandt #landbouwer
verhuisd naar Jurgensstraat

Opmerking: nummer 61 ligt al langs de weg naar Stein en Meers. Op de plaats van de bocht onder huis 60 A-B ligt nu ongeveer de brug over het kanaal naar Meers.




62. Fam Lemmens van de Wal : Lijst 1918-1921# Francis Hubert Lemmens – Maria Cornelie van de Wal (weduwe) # Landbouwer
?

63. Hendrik Peter Mathijs Janssen -  Elisabeth Driessen, Lijst 1918-1921# Martin Driessen – Maria Bartels # Landbouwer en Organist
Verhuisd naar Julianastraat / café de Dikke Stein    
Inwonend: Hendrik Peter Mathijs Janssen – Elisabeth  Driessen # Organist  

Natuurlijk zullen lezers hun ouders of grootouders in de namen herkennen. Misschien willen ze gegevens hierover (en van hun kinderen) afstaan. Dan zullen we ze  in de serie verwerken.
Deze kunnen gemaild worden naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. of afgeven in het Historiehuis van de Maasvallei, voorheen Streekmuseum.

Geen reacties

Julianakanaal

  • Laatste update op .

Meer artikelen …