Arbeidsinzet 1940 - 1945

Zoek nu zelf in het register

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden honderdduizenden Nederlanders tewerkgesteld in Duitsland. Deze dwangarbeid staat bekend als de Arbeitseinsatz (arbeidsinzet). Na de oorlog was het opsporen van tewerkgestelden een van de taken van het Informatiebureau van het Nederlandse Rode Kruis (NRK). Om die reden verzamelde het Rode Kruis gegevens over tewerkgestelden (en andere Nederlanders die in Duitsland waren) bij bedrijven, ziekenhuizen en gemeenten. Zo ontstond de Collectie Arbeidsinzet van het NRK.

Foto: razzia in Rotterdam (Niod/historiek.net embedded)

Vanaf 29-11-2023 kunt u op de website van het Nationaal Archief ⇢ zelf zoeken in de Collectie Arbeidsinzet van het Nederlandse Rode Kruis.

Deze collectie bevat onder andere gegevens over Nederlanders die gedwongen in Duitsland werkten tijdens de Tweede Wereldoorlog. Vanwege de privacybescherming was de Collectie Arbeidsinzet lange tijd beperkt openbaar. Onderzoekers konden niet zelf in de collectie zoeken. Ze moesten een aanvraag indienen om onderzoek te laten uitvoeren door een medewerker van het Nationaal Archief. Dat is nu verleden tijd! Een groot deel van de collectie is vervroegd openbaar geworden, gedigitaliseerd én op naam te doorzoeken.
Maar helaas zijn niet alle tewerkgestelden in dit register te vinden omdat heel veel documenten verloren zijn gegaan.

Tijdens het project werd duidelijk dat de collectie Arbeidsinzet niet alleen gegevens bevat over tewerkgestelde mannen. In collectie blijken gegevens opgenomen te zijn over mannen, vrouwen en kinderen die niet tewerkgesteld waren, maar zich om andere redenen tijdens of vlak na de oorlog in Duitsland bevonden.

Zoekt u informatie over een Nederlander die in Duitsland tewerk werd gesteld tijdens de Tweede Wereldoorlog?

Klik dan hier ⇢

Klik hier voor de hele index van het Rode Kruis Arbeidsinzet Archief ⇢

Maar let op: wegens het groot aantal bezoekers aan de site wil die zeer regelmatig haperen; probeer het dan later nog eens. 

Deutsche gründlichkeit

Hieronder, tegengekomen in het archief, een toonbeeld van Deutsche gründlichkeit -alles precies vastgelegd- op het moment dat de geallieerden oprukken naar de grens.
Een Limburgse familie Verhagen die in september 1944 in Lövenich nabij Erkelenz verblijft. Wellicht geen gedwongen arbeidsinzet als de hele familie inclusief kinderen daar verblijft. Misschien een familie die daar is beland op zoek naar werk en inkomen; aangezien de kinderen geboren zijn in Heerlen, Deurne en Visé.
Hun 18-jarige zoon werkte op dat moment in de bruinkolenmijn of het energiebedrijf van RWE Brauweiler. Daar werkten -al dan niet gedwongen- in 1944 maar liefst 4.445 buitenlandse arbeiders (34% van het totaal)
In 2020 betaalde RWE 4,4 miljard euro compensatie aan nog levende dwangarbeiders.

Hieronder een pagina uit een lange lijst van Nederlanders die in 1945 aangeven niet terug te willen keren naar Nederland, maar liever in Duitsland willen blijven wonen, in dit geval in Keulen. Vaak is er "NSB" toegevoegd, wat hun keuze verklaart...

Hieronder een lijst uit 1949 van onbekende buitenlanders die in een massagraf in Köln werden gevonden en herbegraven werden op Friedhof-Kalk in Köln. Koude rillingen bij de opsomming van de vondsten, klik hier ⇢